Thema | Concertzender | Klassiek, Jazz, Wereld en meer
Search for:
spinner

Thema

ma 22 okt 2012 20:00 uur

Oorgetuige #51: Stalins patriotten. ‘Alles ter nagedachtenis aan jou…’, onze serie over Russische muziek van de 20ste eeuw, staat in het teken van de doctrine die Stalin al in de jaren twintig introduceerde, maar die eind jaren dertig haar grote impulsen kreeg: “nationaal van vorm, socialistisch van inhoud”.

Een contradictio in terminis voor het internationaal gerichte socialisme, maar Stalin draaide er zijn hand niet voor om de loop van de grote rivieren om te keren. De notie gold ook nadrukkelijk alleen op cultureel vlak, want voor plaatselijk chauvinisme was in politiek of economie uiteraard geen enkele plaats. Luistert u om te beginnen naar de pianosuite Turkmeense Nachten die Aleksandr Mosolov componeerde in 1926. Nog modernistisch zonder al programmatisch geïmpregneerd te zijn.
Sergej Prokofjev componeerde zijn tweede strijkkwartet in F groot in 1941 op thema’s uit de Kaukasische republiek Kabardino-Balkarië. U hoort het Borodin Kwartet.
Al eerder, in 1936, componeerde hij zijn Russische ouverture, opus 72. U hoort het Philharmonia Orchestra met dirigent Neeme Järvi. 
De natievorming in de republieken was een gigantische inspanning. Waar geen traditie bestond van gecomponeerde muziek, werden Russische componisten belast met de stichting van conservatoria, orkesten en muziekzalen. Sommigen maakten er hun broodwinning van en waren permanent op zogenaamde ‘zakenreis’ naar republieken die een steuntje konden gebruiken. 
Reinhold Glière, Oekraïener van Saksische komaf, legde zich toe op de muziektradities van Azerbeidzjan voordat hij zijn aandacht verlegde naar Oezbekistan. Hier schreef hij in 1936 muziek bij het drama ‘Gjoelsara’.
Dmitri Sjostakovitsj componeerde de muziek bij de film ‘De grote burger’ van Friedrich Ermler (foto rechts). Een nieuw ‘feest tijdens de pest’, want deze film was gewijd aan het leven van Sergej Kirov, wiens moord in 1937 het startschot was voor de Grote Terreur. Juist deze terreur was het centrale thema van deze Sovjet-reality-film, die als primeur in 1938 ook op televisie vertoond werd. Het Koninklijk Concertgebouworkest met dirigent Riccardo Chailly speelt de treurmars uit deel II.
MakarovaNina Makárova (foto links) leerde Aram Chatsjatoerjan kennen in de compositieklas van Nikolaj Mjaskovski aan het Moskous conservatorium. Zij trouwden in 1933 en componeerden diverse werken samen. In haar eigen muziek legde zij zich toe op volksliederen van Rusland en de Mari. Luistert u naar haar symfonie in d klein uit 1938.
Elke Sommer 2Wij besluiten met ons ‘lijdmotief’ voor de jaren dertig, ‘Gloomy Sunday’. U hoort het orkest van Gert Wilden en zangeres Elke Sommer (foto rechts) met ‘Einsamer Sonntag’. 
1. Aleksandr Vasiljevitsj Mosolov (1900-1973).
Turkmeense Nachten (1926): 1) Andante con moto, 2) Lento, 3) Allegro.
Daniele Lombardi, piano.
Arte Nova Classics 74321 48723 2.
Sergej Sergejevitsj Prokofjev (1891-1953).
2. Strijkkwartet nr. 2 in F, opus 92 (1941): 1) Allegro sostenuto, 2) Adagio, 3) Allegro.
Borodin Kwartet: Rostislav Doebinski en Jaroslav Aleksandrov, viool, Dmitri Sjebalin, altviool, Valentin Berlinski, cello.
MEL CD 10 00980.
3. Russische ouverture, opus 72 (1936). 
Philharmonia Orchestra olv. Neeme Järvi.
Chandos CHAN 9096.
4. Rejngold Moritsevitsj Glière (1875-1956).
Ouverture bij het muziekdrama Gjoelsara (1936). 
Petersburgs Staatssymfonieorkest olv. Andre Anitsjanov.
Marco Polo 8.223675.
5. Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj (1906-1975).
Treurmars uit de filmmuziek ‘Een grote burger II’, opus 55 (1939). 
Koninklijk Concertgebouworkest olv. Riccardo Chailly.
Decca 460 792-2.
6. Nina Vladimirovna Makarova (Joerino 12.8.1908-Moskou 15.1.1976).
Symfonie in d (1938): 1) Allegro moderato, 2) Andante sostenuto, 3) Allegro energico.
USSR Symfonieorkest olv. Olaf Koch.
Russian Disc RD CD 11 382.
7. Einsamer Sonntag.
Elke Sommer en het orkest van Gert Wilden.
Bear Family Records BCD 16359 AH.

Samenstelling:
close
Om deze functionaliteit te gebruiken moet u zijn. Heeft u nog geen account, registreer dan hier.

Maak een account aan

Wachtwoord vergeten?

Heeft u nog geen account? Registreer dan hier.

Pas het wachtwoord aan