Rondom de Brahmskwartetten: vol en rijp

O, wat waren ze geïntimideerd, die negentiende-eeuwse componisten. Beethoven had zulke fantastische symfonieën en strijkkwartetten geschreven, daar kon niemand ooit nog overheen. Brahms, perfectionist in hart en nieren, ging die genres lange tijd zelfs helemaal uit de weg. Liever schreef hij werken in andere genres. Het strijksextet bijvoorbeeld, een strijkkwartet met een extra altviool en cello. Dat was nog niet eerder gedaan – of hoogstens een enkele keer. Zo had je kamermuziek voor strijkers zonder dat Beethoven de hele tijd over je schouder meekeek. We horen hier het tweede en laatste van die sextetten.

In 1873 gaf Brahms dan toch zijn eerste strijkkwartetten uit. Twee stuks meteen maar. Drie jaar later volgde het derde, dat we hier horen. Het zou meteen Brahms’ laatste worden. Blijkbaar was hij klaar met de puzzel van het strijkkwartet. Hij was nu toe aan zijn volgende uitdaging: zijn eerste symfonie.

Na de pauze treffen we Brahms’ in zijn late periode. De componist heeft nu de klarinet ontdekt. Geen enkel ander blaasinstrument weet hem zo te bekoren. Aan het eind van zijn leven schrijft hij een paar meesterwerken waar dit instrument in meespeelt. In het Klarinetkwintet in b neemt de klarinet het op tegen een strijkkwartet. In de Klarinetsonate in Es vinden we geen strijkers – maar deze muziek is eigenlijk te mooi om links te laten liggen.