Genre: Midden Oosten
Componist: Erik Satie
Opnametechniek: Arjan van Asselt
Een concert met Turkse muziek? Ja, maar er zit een flinke dubbele bodem in.
Turkse muziek in Amsterdam? Dat zal wel voor de Turkse gemeenschap in Nederland zijn, denken we dan. Zeker de oudere generatie en het cultureel conservatieve deel van die bevolkingsgroep zal wel blij worden van de saz (= oed of fretloze luit), de kanun en de kronkelende zanglijnen die ze doen denken aan hun vaderland – en aan een groots verleden dat ze niet gekend hebben.
Dan nu de praktijk. Op het programma zien we inderdaad een aantal meesters van de Turkse klassieke muziek, vooral uit de twintigste eeuw maar ook wat ouder (bijvoorbeeld de kunstminnende sultan Selim III). Maar dan: een Poolse naam, Wojciech Bobowski. Ook wel bekend als Ali Ufki. Hoe zit dat? Wojciech Bobowski werd als jongeman met zijn geschaakte zus ontvoerd, en aan het hof van de sultan tot slaaf gemaakt. Daar bekeerde hij zich tot de islam, wat hem in staat stelde tot de binnenste kringen van het hofleven door te dringen.
Zijn grote intellect viel meteen op. Bobowski werd tolk en schreef in zijn vrije tijd het ene werk na het andere. Ondanks zijn bekering liet hij zijn oude geloof niet zomaar vallen. Hij vertaalde de Bijbel en het Geneefs psalter naar het Turks, en schreef tegelijk een Latijnstalig boek over de islam. Zo hoopte hij de twee rivaliserende godsdiensten dichterbij elkaar te brengen. Verder schreef Bobowski ook de eerste grammatica van het Turks.
Naast schrijver en vertaler was Bobowski ook musicus. In dit concert, dat mede tot stand is gekomen door de stichting Kulsan, hoort u enkele van zijn psalmen. En aan het eind van het concert – ziedaar, daar horen we de saz en de kanun ineens in de beroemde gymnopédie en gnossienne van Satie!
