Musica a Quattro

Joseph Haydn, Carl Philipp Emanuel Bach, Friedrich Benda en Carl Stamitz – alle vier werden ze door hun tijdgenoten bijzonder hoog aangeslagen omdat ze op een of meerdere gebieden uitblonken.

Voor Bach (1714-1788; de zoon van, inderdaad) gold dat het meeste. In een tijd dat versimpeling en toegankelijkheid de toverwoorden waren, zocht hij naar manieren om zijn muziek persoonlijk te maken. Het ‘special effect’ wordt bij hem de hoofdzaak. Andere componisten namen zijn stijl zelden over, maar vonden hem heel inspirerend. “Bach ist der Vater, wir sind die Buben”, zei Mozart veelzeggend.

Friedrich Benda (1745-1814) was een telg uit een roemrijk Boheems muzikantengeslacht. Ze werden vooral bekend als reizende virtuozen; vaak waren ze solist in hun eigen composities. Met C.Ph.E. Bach delen ze de voorliefde voor het sentiment. Beroemd werden hun melodrama’s, waarin de gestileerde opera plaatsmaakt voor een gesproken drama met steeds wisselende muziekfragmenten.

Carl Stamitz (1745-1801), zoon van Johann Stamitz, was dirigent van het Mannheimer orkest, een hoforkest zo goed dat muziekliefhebbers het een ‘leger van generaals’ noemden. Veel orkestleden werden inderdaad op eigen titel beroemd als solist, en vaak componeerden ze ook zelf. Zo schreef dit orkest zijn eigen repertoire bij elkaar. Er ontstond een echte Mannheimer stijl, die onder meer Mozart machtig beïnvloed heeft.

Joseph Haydn (1732-1809) behoeft geen verdere introductie. Zijn symfonieën, oratoria, missen en strijkkwartetten werden wereldberoemd. In andere genres was hij niet zo vernieuwend. Werken als dit trio zijn daardoor een beetje ondergesneeuwd. Dat is bijzonder jammer, want slecht zijn ze zeker niet. In schijnbaar simpele en clichématige melodielijnen weet hij altijd wel een vonk van oorspronkelijkheid te stoppen dat die werken de moeite waard maakt.