Op zondag 5 juli gaat de 200e aflevering van Sensenta de lucht in. Bijzonder aan die afleveringen is dat ze allemaal aan elkaar passen. Want Sensenta is een muzikaal vervolgverhaal: elke uitzending begint waar de laatste stopte. De afleveringen hebben vaak het karakter van een collage. Dat maakt dat in al die tijd is veel bijzondere uren voorbij zijn gekomen. Ter ere van de 200e uitzending vroegen we samensteller Harrold Roeland naar zijn 20 favoriete afleveringen.
Twintig favoriete Sensenta’s
1. Aflevering 49: Delia Derbyshire
2. Aflevering 127: In Memoriam
3. Aflevering 193: Florian
4. Aflevering 100: XL
5. Aflevering 135: Fallen Woods
6. Aflevering 30: Een mis voor kerst
7. Aflevering 82: Sterren kijken 4: You are here
8. Aflevering 86: Francois en het C akkoord
9. Aflevering 131: Magnetar
10. Aflevering 187: Recharting The Senses
11. Aflevering 24: Mukti
12. Aflevering 176: Pindus Soundscapes
13. Aflevering 129: The Unanswered Question Expanded / De Opgerekte Vraag
14. Aflevering 1: Spiegel im Spiegel
15. Aflevering 178 Morgenspaziergang / The Grand Vizier’s Garden Party
16. Aflevering 46: Mukaiji
17. Aflevering 48: Spring in the artificial gardens
18. Aflevering 36/37: Dodenmetten voor Ockeghem
19. Aflevering 150: Regendans
20. Aflevering 182 Hoshi No Uta
1. Aflevering 49: Delia Derbyshire
“De bovenste, zowel qua werklast als resultaat. In de jaren ’60 was Delia Derbyshire in dienst bij de BBC Radiophonic Workshop. Ze ontpopte zich tot een pionier van de elektronische muziek met een enorme nalatenschap en invloed. Ter ere van haar 80e geboortedag klonk dit collage van haar werk in Sensenta. Omdat je met zo’n grootheid geen half werk moet leveren, heb ik er twee volle dagen over gedaan.”
2. Aflevering 127: In Memoriam
“Vroeg in de lente van 2018 overleed mijn vader. Het heeft de rest van dat jaar beheerst. Op 30 december, de laatste uitzending van het jaar, deed ik een In Memoriam ‘voor allen die ons in 2018 zijn ontvallen’. Iedereen kon daar zijn of haar eigen dierbare bij bedenken, maar voor mij ging het natuurlijk over hem. De uitzending was live uit de studio en ik was nerveus. Er zou op zo’n moment eens een cd-speler vastslaan! Gelukkig ging alles zoals bedacht. Het was emotioneel en louterend om te doen. Alsof ik hem live op de Nederlandse radio uitzwaaide.”
3. Aflevering 193: Florian
“Nog zo’n aflevering waar veel werk in zat. Halverwege de week kwam het nieuws dat electronica pionier Florian Schneider, van Kraftwerk, niet meer onder ons was. Toen het nieuws bekend werd, wilde ik de volgende uitzending besluiten met een Kraftwerk-plaat. Door een ingeving werd het iets anders: een lang, nauwelijks bewegend elektronisch werk, volledig gebaseerd op Kraftwerk-samples. Twintig uur aan besteed, anderhalf uur voor de uitzending was het af. Met je goede ideeën. Gelukkig werd het daverend ontvangen, ik krijg er nu nog weleens reacties op.”
4. Aflevering 100: XL
“Voor de 100e aflevering van Sensenta was twee uur beschikbaar. Ambient, Hindoestaans klassiek, Oude Muziek, vertraagde Jazz… het hele spectrum van de afgelopen uitzendingen kwam voorbij. Grillig, maar mooi. Ook was dit de eerste keer dat Sensenta live uit de studio was. Dat beviel zo goed dat we dat er maar in hebben gehouden.”
5. Aflevering 135: Fallen Woods
Dit is de laatste in het rijtje met dood en verderf, ik beloof het! Keith Flint van The Prodigy was die week tragisch om het leven gekomen en ik draaide iets ter ere van hem. Voor het verrassingseffect stond dat alleen niet in de speellijst. Gelukkig zagen veel luisteraars hem niet aankomen, wat het effect groot maakte.”
6. Aflevering 60: Een mis voor kerst
“Er is iets fascinerends aan de afwisseling tussen eenstemmige en meerstemmige muziek. Voor deze kerstaflevering heb ik geput uit de Oude Muziek, hoe ouder, hoe beter. Het is een samengestelde mis, dus Kyrie, Gloria, Agnus Dei… alle vaste misdelen die al eeuwen in de muziek langskomen. Wat mooi werkte was om het aantal stemmen zo klein mogelijk te houden, de werken sober… tot aan het slot. Daar ontploft het opeens in de zesstemmige kleurenpracht van Thomas Tallis’ Videte Miraculum.”
7. Aflevering 82: Sterren kijken deel 4
“Heel januari 2018 stond in het teken van muziek om sterren bij te kijken. Lange, donkere nachten. Deze aflevering was het sluitstuk van vier afleveringen, met een beroemd fragment van astronoom Carl Sagan over onze plaats in de kosmos als kers op de taart.”
8. Aflevering 86: Francois en het C majeur akkoord
“In de opera Saint Francois D’Assise van Olivier Messiaen zit een moment waar een engel zó mooi viool speelt dat hoofdpersoon Francois flauwvalt. Tja, hoe verklank je dat als componist? Na lang zoeken koos Messiaen voor een langgerekt C majeur akkoord met daar bovenop een onwerkelijke solo op de Ondes Martenot. Deze aflevering is een lange viering van dat akkoord.”
9. Aflevering 131: Magnetar
“In dit lijstje staan natuurlijk net de opvallende uitschieters, de uitzendingen die alle hoeken en kieren in vliegen, maar de ‘klassieke’ Sensenta’s draaien vooral om ambient en elektronica. Dat is de ruggengraat. Dit is een mooi voorbeeld van hoe dat werkt. De titeltrack, van Markus Guentner, brengt alles bij elkaar. Een uur dat voorbij vliegt, of beter, zweeft.”
10. Aflevering 187: Recharting the Senses
“Eigenlijk is er te weinig muziek die zich goed op de grens van veldopnames en reguliere muziek begeeft. De Canadese componist Raymond Murray Schafer is daar een held in, en staat in deze verkenning centraal. De dieptes van de klankwereld om ons heen, van elektronische en akoestische klanklandschappen.”
11. Aflevering 24: Mukti
“Het mag bijna niet, met al die fantastische muziek in de wereld, maar ik heb toch een favoriet album, al jaren met stip op één. Het is het album Remember Shakti van … Remember Shakti. Die plaat, uit 1997, is een registratie van de comeback tour van deze Indiaas/Engelse groep met als speciale gast de Indiase fluitist Hariprasad Chaurasia. Sindsdien een muzikale held, ik heb uren en uren muziek van hem. Deze aflevering bestaat uit maar één werk, die weer voor de helft uit percussiesolos bestaat. Maar wat voor werk! Het samenspel, de drone, de frasering, de galm van de ruimte… perfect.”
12. Aflevering 176: Pindus Soundscapes
“Midden in de winter komen er dagen waarop je denkt: ‘ik ben wel weer eens aan lente toe.’ Daar kan de radio bij helpen: deze aflevering was om de luisteraars een beetje verlichting te bieden in het donker. Het is een mengeling van natuuropnames door Veljo Runnel, in- en uitgeluid door een ambientwerk van Brother Saturn. Niets dan rust en verstilling.”
13. Aflevering 129: The Unanswered Question Expanded / De Opgerekte Vraag
“Geen aflevering waar ik vooraf zo onzeker over ben geweest als deze! Het werk The Unanswered Question, van Charles Ives, bevat een zich eindeloos herhalend patroon dat door de strijkers gespeeld wordt. Dat patroon gáát maar door, stoïcijns, terwijl elders in de muziek vanalles gebeurt. Dat idee heb ik opgerekt tot een uur. Dat dat moest, daar was ik zeker van. Maar zouden de luisteraars het idee oppikken? Ging het niet te ver? Ik had het kunnen weten, natuurlijk begrepen ze wat ik wilde zeggen. Enthousiaste reacties. Deze aflevering leerde me als geen ander dat als je oprecht en liefdevol alles uit de kast haalt om een idee uit te werken en over te brengen, er publiek is dat je begrijpt en de poging waardeert.”
14. Aflevering 1: Spiegel im spiegel
“Je eerste keer vergeet je nooit. Aflevering 1 ging van rustige akoestische pianomuziek naar steeds elektronischer. Brian Eno’s ‘Real’ en ‘The Real’ zijn nog altijd favorieten. Hoe pril was het programma nog toen, hoe blij ben ik nog steeds met de kans om dit te doen en hoe ver het al is gegaan. Deze aflevering zette de toon voor een lang, lang verhaal dat gelukkig nog altijd voortduurt.”
15. Aflevering 178 Morgenspaziergang / The Grand Vizier’s Garden Party
“Een aflevering in twee delen, twee verhalen. Het was heerlijk om live in de studio de drie drumsolo’s die het einde vormen door elkaar te mengen. Geen ritme met een puls, maar een opzwepende wolk van percussie. Soms is een aflevering memorabel omdat het zo’n kick gaf om te doen.”
16. Aflevering 64: Mukaiji
“Er is iets opmerkelijks en vooral opmerkzaams aan traditionele muziek uit Japan. Deze aflevering mengt modern met oud, maar blijft niet helemaal in Japan. Uit een dronemoment komt een synthesizerwerk van Klaus Schulze tevoorschijn. Soms moet je in de hitte van het moment de mal breken.”
17. Aflevering 48: Spring in the Artificial Gardens
“Een erg elektronische aflevering, maar wel uit akoestische bron. Bewerkingen van het ECM-label en van geluiden uit het paleis van Versailles… het prachtwerk van Murcof, Ricardo Villalobos en Max Loderbauer stuwt deze aflevering voort.”
18. Aflevering 37/38: Dodenmetten voor Ockeghem
Aflevering twee staat hier
Nou, ok, nog één keer dood en verderf dan. Maar dit was 520 jaar geleden. Johannes Ockeghem is een van mijn favoriete componisten. Toen de datum van zijn 520e sterfdag naderde kon ik het niet laten. Dit zijn twee afleveringen die samen een verhaal vormen, vandaar dat ze ook samen op deze positie staan. Dodenmetten voor Pasen vermengen zich met de vroegst bekende meerstemmige requiemmis, geschreven door Ockeghem zelf. Het klaaglied dat bewonderaar (en mogelijk leerling) Josquin des Prez schreef bij het verscheiden van de oude meester sluit de twee uur af. Een eerbetoon aan een grote naam uit het verleden.”
19. Aflevering 150: Regendans
“Soms krijg je trek in klanken die je lang niet hebt gehoord. Vogels in de winter, een lange regenbui tijdens een droge zomer. Het was warm en droog rondom deze aflevering, daarom tijd voor een regendans. Een eigen opname van een onweersbui en veel diepe, donkere landschappen. Dat deze aflevering de week erna geen vervolg kreeg kwam omdat het, uiteraard geheel door de invloed van Sensenta en de Concertzender, ging regenen.”
20. Aflevering 182: Hoshi No Uta
“Het fijnste is om na een donkere uitzending met een mooi, tonaal werk weer in het licht te komen. De lange, lome klankwerelden in deze aflevering werden uitgeluid met een rustig, licht droevig werk van het Shinya Fukumori Trio. Net zoals dat een mooi werk was om een aflevering mee te besluiten, past het ook aan het einde van deze lijst. Prachtalbum!”
