Een reis langs kleine hoven in Noord-Beieren.
Beieren was in de achttiende eeuw een van de belangrijkste Duitse staten. Je zou denken dat er in München wel een grote hofkapel met een belangrijke hofcomponist zat. Maar nee. De keurvorst van Beieren was ook vorst van de Keurpalts en hield domicilie in Mannheim. Daar bloeide inderdaad het grootste en beste orkest ter wereld, met tal van componerende orkestleden, maar daar had men in München niets aan. Pas in 1778 verlegde de vorst zijn residentie naar de Beierse hoofdstad; de kapel nam hij mee. Dat was dan weer jammer voor de Mannheimers…
Vandaag gaan we niet naar München, maar wel naar drie steden in het noorden van Beieren. Als eerste gaan we naar Bamberg. Dit was destijds geen Beiers grondgebied, maar de hoofdstad van het gelijknamige bisdom. De bisschop had natuurlijk ook muziek nodig, al was het alleen maar voor de kerkdiensten. Joseph Umstatt (1711-1762), de eerste componist die we vandaag horen, was werkzaam in Bamberg. Naast veel kerkmuziek schreef hij ook veel instrumentale werken, want bisschop en burgers wilden naast alle kerkdiensten ook weleens ontspannen.
Onze tweede stop is Regensburg. Daar resideerde het vorstenhuis Thurn und Taxis. Vreemd genoeg hadden deze hoge edelen geen grondgebied waar ze over heersten. Nee, het domein van dit geslacht lag op de weg. De vorsten van Thurn en Taxis bezaten het monopolie op de postkoets in een groot deel van Midden-Europa. Een hofkapel konden ze zeker betalen. Kapelmeester werd de Fransman Joseph Touchemoulin (1727-1801). Zijn composities ademen de zorgeloze sfeer van de rococo uit.
Ten slotte gaan we naar Bayreuth. De muziekliefhebber weet natuurlijk wat dat betekent: Wagner! Toch had de stad op het moment dat de Ring in première ging al een lange muziekgeschiedenis achter zich. Tot 1810 was Bayreuth namelijk de hoofdstad van een zelfstandig vorstendom. De inwoners hadden weinig reden om zich Beieren te voelen: ze waren protestants en ze spraken een wezenlijk ander dialect. De vorsten van Bayreuth waren bovendien verwant aan de koningen van Beierens aartsvijand Pruisen. Natuurlijk hadden ook deze vorsten een hofkapel. Een van de kapelmeesters was Jakob Friedrich Kleinknecht (1722-1794). Van hem horen we vandaag een concert voor de luit, een instrument dat eeuwenlang populair was geweest maar in deze tijd steeds ouderwetser werd.
Afspeellijst
1. Joseph Umstatt – Vioolconcert in Bes
2. Joseph Umstatt – Celloconcert in Bes
3. Joseph Touchemoulin – Symfonie in F, opus 1/5
4. Joseph Touchemoulin – Klavecimbelconcert in C
5. Jakob Friedrich Kleinknecht – Luitconcert in C
Uitvoerenden
Solamente Naturali Bratislava o.l.v. Milos Valent [solisten onbekend] (1, 2)
Les Inventions; Patrick Ayrton, leiding en klavecimbel (3, 4)
Il Pomo d’Oro; Miguel Rincón, luit (5)
