Herdenkingsconcert

In het Nederlandse muziekleven in de interbellum namen Joodse musici en componisten geen uitzonderlijke plaats in. Het aandeel Joodse uitvoerende musici in die tijd wordt geschat op zo’n 15%. Van de vijf Joodse componisten van wie in deze opname werken te horen zijn bereikten twee het grote concertpodium. Leo Smit zag een drietal van zijn composities door het Concertgebouworkest en Rotterdams Philharmonisch Orkest uitgevoerd. Rosy Wertheim verbleef eind dertiger jaren enige tijd in New York, waar haar werken werden uitgevoerd. Nico Richter en Dick Kattenburg waren beiden nog jonge, maar veelbelovende componisten. Van Daniël Belinfante is niet bekend in hoeverre zijn stukken zijn uitgevoerd. In de uitgelichte afbeelding is overigens Leo Smit te zien.

Al snel na de bezetting werd in Nederland de eerste maatregel genomen om het muziekleven naar nazi-richtlijnen om te vormen. In 1941 werd de Nederlandse Organisatie van Kunstenaars opgenomen in de Kultuurkamer. Componisten en musici moesten daarvan niet alleen lid worden, ze moesten ook de beruchte Ariërverklaring ondertekenen, anders hadden ze geen vooruitzicht meer op verdere beroepsuitoefening. Dit was het begin van de Jodenvervolging in het muziekleven, van musici, componisten en docenten tot aan muziekinstrumentenbouwers, muziekhandels en uitgeverijen.

De Nederlandse orkesten zagen zich gedwongen hun Joodse musici, ruim 11% van het personeel, te ontslaan. Velen vonden vanaf eind 1941 een plaats in het Joods Symfonie Orkest o.l.v. Albert van Raalte en het Nieuw Joods Kamerorkest, met als standplaats de Hollandse Schouwburg aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam, totdat het gebouw in de loop van 1942 de verzamelplaats werd voor Joodse burgers op weg naar deportatie. Het lot van de Nederlandse Joden is bekend. Ook in het muziekleven had de Jodenvervolging een significante impact.

Geen van de componisten in deze opname, met uitzondering van Rosy Wertheim, die succesvol wist onder te duiken, overleefden de oorlog. Dick Kattenburg stierf op slechts 25-jarige leeftijd in Auschwitz. Daniël Belinfante stierf na onder meer in kamp Westerbork en Auschwitz te zijn ondergebracht in Fürstengrube. Leo Smit kwam om in Sobibor. Nico Richter kwam doodziek uit kamp Dachau en en overleed ten gevolge daarvan in augustus 1945. Rosy Wertheim verloor enkele familieleden, maar zou zelf de oorlog overleven en nog enkele jaren in Laren muziekles geven.