Componisten/uitvoerenden: Dmitri Sjostakovitsj | Modest Moessorgski
Opnametechniek: Johan Ketelaar
Tegenwoordig is Sjostakovitsj, door trouwe concertgangers ‘Sjos’ genoemd, een regelmatige gast op de programma’s van alle orkesten. Dat is niet altijd zo geweest.
Anno 1990 was Sjos in het westen vrij onbekend. De avant-garde had hem nooit serieus genomen, het grote publiek vond hem al te modern. In Rusland werd hij echter gezien als de grootste componist van voor en na de oorlog.
Valeri Gergjev, de Rus die al vóór de val van de Muur in Nederland dirigeerde, preekte in ons land het evangelie. Hij zorgde ervoor dat de symfonieën en concerten van Sjostakovitsj op de programma’s van onze orkesten kwamen – eerst bij het Radio Philharmonisch, daarna jarenlang bij het Rotterdams Philharmonisch. In dit concert uit 1990, pas in zijn tweede seizoen in De Doelen, brengt Gergjev de Elfde symfonie op de lessenaar. “Het jaar 1905”, luidt de ondertitel.
De symfonie herdenkt de revolutie van 1905, die in de kiem werd gesmoord maar wel leidde tot hervormingen – en tot een dooretterende onvrede die uiteindelijk leidde tot de revolutie van 1917. De muziek lijkt ook sterk terug te grijpen op deze tijd: ze doet denken aan Moessorgski. In vier taferelen schildert de componist op filmische wijze de gewapende vrede op het Paleisplein, het protest (en het geweld waarmee het wordt neergeslagen), het requiem voor de slachtoffers en de “alarmklok” die de revolutie inluidt.
