Met de Karolingische tijd begint de genoteerde westerse muziek. Toch is er nog heel veel onduidelijk over de allereerste muzieknoten.
Rond 800 wilde Karel de Grote, in zijn poging om de hele christenheid te verenigen, zorgen dat er overal in zijn rijk dezelfde kerkmuziek werd gezongen. De clerus moest daartoe niet alleen de teksten opschrijven, maar ook de muziek. Dat gebeurde met neumen, globale geheugensteuntjes die aangaven of een melodie naar boven of naar beneden ging.
Hoera voor ons, nu kennen we muziek van langer dan duizend jaar geleden! Ja, maar er is wel een ‘maar’. De neumen stonden nog niet op notenbalken, dus de toonhoogtes moeten we raden. Over de notenlengtes hebben we het niet eens. Ook wereldlijke muziek werd niet opgeschreven. Evenmin weten we zeker of er instrumenten werden gebruikt, en zo ja welke. We hebben dus andere bronnen nodig: muziektheoretische traktaten, muziek van later uit de middeleeuwen, archeologie, illustraties in boeken. Vaak zijn musicologen het sterk met elkaar oneens.
De muziek die we hier horen is dan ook niet veel meer dan een beredeneerde gok. Bovendien zijn we bijna veertig jaar verder, en in die tijd is er nieuw onderzoek naar gedaan. Toch is dit een fascinerend en zeer overtuigend concert. Met het weinige dat we zeker weten lukt het Studio Laren toch een prachtig samenhangend concert te geven, met muziek die zich houdt aan de wetten van de kerk en de regels van theoretici zoals Hucbald, maar ook aan de wetten van de kunst. Muziek die kenner en liefhebber overtuigend terugbrengt naar een kerstnacht rond het jaar 1000.
