Het vroege summum

Toen Haydn het strijkkwartet aantrof, ergens in de jaren 1750, was het een marginaal genre waarin vooral pretentieloze verstrooiingsmuziek werd geschreven. Toen hij het achterliet, was het een kunstvorm zonder weerga, waarin elke experiment mogelijk was. Haydn liet zien dat de bezetting van twee violen, altviool en cello zich voor alles leent: een volle quasi-orkestklank, neo-barokke polyfonie en solistische brille voor alle vier de musici. Er is nauwelijks een andere componist die zoveel voor het genre heeft betekend – of het zou Beethoven moeten zijn.

In dit concert speelt het Orlando Kwartet drie van Haydns late kwartetten. Twee daarvan zijn behoorlijk bekend. Toen Haydn zijn Opus 76 schreef, was hij al dik in de zestig, maar hij componeerde niet als een bejaarde. Na bijna een halve eeuw bleef hij zichzelf en zijn collega’s uitdagen. Luister maar eens naar het Kwintenkwartet, waarin geest van de romantiek met de regels van de barok om onze aandacht strijdt. Of naar het Keizerkwartet, met zijn variaties op “Gott erhalte Franz den Kaiser” – een lied dat hij zelf geschreven had en nu bekend staat als het volkslied van Duitsland. Deze werken zijn rijk aan mooie melodieën, rijk aan geniale vondsten, rijk aan verrassende wendingen, rijk aan alles. Er zit genoeg om een leven lang helemaal weg van te blijven!