Jacques van Oortmerssen

We vergeten het soms, maar bijna alle orgelmuziek is kerkmuziek. Ook al draagt het stuk een neutrale, niet-liturgische naam als ‘prelude’ of ‘fuga’, het is meestal bedoeld voor uitvoering in de kerkdienst – of in elk geval in religieuze context. Stukken met abstracte namen zijn alleen niet aan een speciale feestdag gebonden. Hooguit kun je zeggen: het stuk moet passen bij de gelegenheid. Een moeizame fuga in mineur zul je eerder in de passietijd horen, en een uitbundig jubelende prelude wordt vaak rond kerstmis gespeeld.

Dit concert begint en eindigt met een abstract stuk in jubelstemming. Tussendoor horen we zettingen van gezangen die met kerstmis te maken hebben. Het origineel is soms sterk gestileerd en goed verstopt. Bij het Magnificat 2. toni van Weckmann denk je niet meteen aan de gelijknamige gregoriaanse melodie. Maar ze zit er wel in verwerkt.

En passant horen we een beknopte geschiedenis van de Duitse orgelschool. Onze eigen Sweelinck trok een hele groep Duitse leerlingen. Matthias Weckmann droeg de fakkel in het midden van de zeventiende eeuw. Tegen 1700 was het allemaal Buxtehude wat de klok sloeg. Buxtehude het idool van elke jongere organist. Bijvoorbeeld van Bach, die de componist in 1705 in Lübeck opzocht en er maandenlang bleef. Buxtehude zou Bachs allergrootste invloed worden. In dit concert kunnen we de lijn van doorlopende invloeden en evoluerende modes mooi volgen.