Rome, de Eeuwige Stad

Onder Oude Muziek verstaat men in de muziekwereld alle muziek van voor 1700, en soms ook wat later (de achttiende eeuw is een vaste gast op het Utrechtse Festival Oude Muziek). Dat is een reusachtig gebied. Meestal is het toch wel de zeventiende eeuw die de kroon spant, met de renaissance kort daarachter. Van de middeleeuwse muziek hoor je een stuk minder; over de tijd vóór de middeleeuwen hoeven we het nauwelijks te hebben.

Het Duitse Ensemble Per-Sonat duikt voor dit concert zover mogelijk in de Europese muziekgeschiedenis. Thema is de overgang van Rome van hoofdstad van het Romeinse Rijk naar hoofdstad van de christelijke wereld. Bepaald geen eenvoudige taak! Want hoewel de Romeinen, zoals eigenlijk elk volk, gek waren op muziek, is er niets van hun muziek bewaard gebleven. Wel een paar fragmenten van de Griekse muziek. Of de Romeinse muziek daarop leek? Geen idee, maar die Griekse hymnen moeten in Rome geklonken hebben. Bijvoorbeeld als de Griekse lyriek of het Griekse drama werd uitgevoerd, want dat ging altijd met muziek gepaard.

Dan krijgen we de christelijke muziek. De nadruk ligt bewust op de vroegchristelijke tijd, liefst nog vóórdat Rome viel. Alweer geen eenvoudige opdracht. Er zijn natuurlijk massa’s christelijke gezangen bewaard gebleven, maar die werden pas veel later opgeschreven – eerst met balkloze neumen, pas later met notenbalken. De teksten zijn vaak wel vroegchristelijk, maar of de melodie na al die eeuwen nog dezelfde is? Dat blijft speculeren. Ook de begeleiding is een punt van discussie. In dit concert wordt vaak geopteerd voor vedel, draailier en doedelzak. Instrumenten uit de late middeleeuwen, dus een beetje anachronistisch, maar wel heel overtuigend.