Genre: Strijkkwartet
Componisten/uitvoerenden: Anton Webern | Arnold Schoenberg | Arnold Schönberg | Ludwig van Beethoven | Wolfgang Rihm
Opnametechniek: Cees Sterrenburg, Diederik Geijtenbeek
Atonale muziek – voor veel mensen blijft het iets engs. Maar in dit concert word je er spelenderwijs naartoe geleid.
In 1907 en 1908 componeerde Schönberg zijn Tweede strijkkwartet. Hij deed er iets ongebruikelijks: in de laatste twee delen zong een zangeres mee met de vier strijkers. Het doet denken aan de Negende van Beethoven, waarin het instrumentale genre van de symfonie ineens met een koor werd verrijkt. Maar Schönberg doet nog iets waarmee hij qua vernieuwingsdrang beslist niet voor Beethoven onderdoet. In dit werk maakt hij voor het eerst de stap naar de atonale muziek. Na een paar jaar zoeken komt hij in het slotdeel een nieuwe stijl op het spoor, waarin dissonanten er gewoon zijn, en niet per se moeten oplossen naar consonanten. De vreemde, onaardse muziek begeleidt de toepasselijke tekst “Ich fühl’ die Luft anderer Planeten”, van Stefan George.
Schönbergs leerling en geestverwant Anton Webern zou hem spoedig volgen in deze stijlwending. Hij zou diep van binnen echter altijd romanticus blijven. Geen wonder dat zijn vroege werken, nog in laatromantisch idioom, bijzonder tot de verbeelding spreken. De Langsamer Satz uit 1905 is een favoriet bij veel strijkkwartetten.
Wolfgang Rihm kwam in de jaren zeventig op de voorgrond. Zijn stijl is in principe modern, maar de haast wetenschappelijke benadering van de na-oorlogse avant-garde was niets voor hem. Rihm is een expressionist, en dat brengt hem dichtbij Schönberg. Wie goed luistert, hoort de overeenkomsten wel.
