Om Gerard Meulenberg kan niemand heen bij de Concertzender. Hij is presentator, coördinator Nieuwe Muziek, en programmamaker voor de programmaseries Bijdetijds, CZ Live en De Vorige eeuw. En ook vult hij maandelijks een Jazznacht.
Meulenberg vindt al die activiteiten even leuk: het coördineren, het presenteren en het zelf programma’s maken. ‘Het is heel divers. Ik maak veel programma’s, van pas gecomponeerde muziek waarvan bij wijze van spreken de inkt nog niet droog is tot muziek van een eeuw geleden, die tóen heel vernieuwend was en zonder welke de hedendaagse nieuwe muziek niet zou bestaan. Vooral interessant vind ik de kruisbestuiving tussen modern klassiek en modern hedendaags.’
Wat doe je als coördinator Nieuwe Muziek?
‘Zelf ben ik inhoudelijk vooral thuis in “hedendaags gecomponeerd”, Gaudeamus zeg maar, of een concert met de nieuwe compositie van de Componist des Vaderlands. Maar ik ben heel blij met die nieuwe crosslinks. We hebben net een nieuwe programmamaker: Ezequiel Menalled, een Nederlandse Argentijn. Vrijdag is zijn eerste uitzending met muziek uit Colombia. Hij is artistiek leider van het Haagse Ensemble Modelo 62. Wat hij doet is geen Zuid-Amerikaanse muziek. Het zit op het snijvlak van alles. Wat hij toevoegt aan wat we bij Concertzender al in huis hebben is de link met ambient, met field music en hedendaagse muziek uit Zuid-Amerika Het thema van zijn eerste uitzending is “Herhaling in de muziek”.
De Concertzender staat te boek als een een radiozender van muziekliefhebbers op leeftijd.
‘Dat is aan het veranderen. Concertzender is een kans voor muziekliefhebbers. Er komen steeds meer jonge programmamakers bij. Ik denk dat ze graag programmamaker bij ons worden omdat goed op je cv staat en omdat je jezelf kunt profileren in jouw muziekkeuze. We hebber er sinds kort ook drie twintigers bij. Eén is net afgestudeerd op het conservatorium, de ander promoveert op de muziek van Stockhausen. Die zijn niet alleen van de hedendaagse muziek, ze maken ook programma’s als bijvoorbeeld Charles Ives, of hedendaagse passiemuziek.’
Wat is de kunst van een goed muziekprogramma?
‘De kunst is om muziek in een bepaalde context te laten horen. Het adagium is: zo weinig mogelijk woorden, maar ook niet alleen een aan- en afkondiging. Je kunt bepaalde passies laten horen. Je kunt heel veel doen. We hebben thema-programma’s, bijvoorbeeld op 24 april De Moderne Harp.’
Programmamaken voor Concertzender is vrijwilligerswerk. Hoe motiveer je hen? Veel complimentjes?
‘Jazeker, Ik heb uit mijn werkend verleden veel managementervaring. Ik begeleid ze een beetje en geef wat feedback. Dat wordt zeer gewaardeerd. Dat doe ik per mail. Liever echter pak ik de telefoon, Dat wordt zeer gewaardeerd. Inhoudelijk weten ze veel meer dan ik.’
En je eigen programma’s?
‘Ik maak bijvoorbeeld de serie “De vorige eeuw”, met muziek van pakweg 1900 tot 2000. Mijn afdeling begint eigenlijk in 1950, maar de 2e Weense School met atonale muziek zit al in 1930. En de “Sacre du Printemps” van Stravinsky is van 1913 die veroorzaakte indertijd een enorm schandaal. We hebben nu een programmamaker die een serie maakt over Stravinsky. Fantastisch.’
En de Jazznacht?
‘Die maak ik gemiddeld een keer per maand. Dan vul je maar liefst zes uur: van 01 tot 07 uur. Telkens kies je een andere insteek. Laatst had ik als insteek “torch songs”, liedjes van verlangen, naar een verloren liefde, Guess I’ll hang my tears out to dry, o dat zijn zulke mooie cd’s! Judy Garland, Peggy Lee, Frank Sinatra, In the wee small hours of the morning… Soms neem je een standard in verschillende uitvoeringen. Die programma’s maak ik met enorm veel plezier.
En ik maak ook Concertzender Live. We zijn bij Concertzender heel goed in het opnemen van concerten, ook van kleine ensembles in minder voor de hand liggende zalen. Niet alleen het Muziekgebouw of Vredenburg, maar ook iets in Purmerend of in Almere. We nemen op van gearriveerde musici maar ook van beginners. Er is zoveel talent.’
Wat is de grootste vreugde van radio? Luisteren of máken?
‘Ik luister veel naar de Concertzender, maar wijk ook uit naar de BBC en soms naar de Franse zender Fip Ik denk dat de grootste vreugde het máken is. Het is zo prettig om de ruimte te krijgen. Als ik jazzprogramma’s presenteer dan hoor je het plezier waarmee de muziek gemaakt is. Er zijn bijvoorbeeld al 130 programma’s aan Duke Ellington gewijd. Die man was zo’n genie, als componist en als arrangeur. De programmamaker kan zijn ziel en zaligheid kwijt in die programma’s. En het zelfde geldt natuurlijk voor andere muzieksoorten zoals oude muziek en wereldmuziek.
In de aantallen luisteraars hebben we helaas niet veel inzicht. Een paar jaar geleden hadden we een feedback-groep. Je moet echter wel wat doen met hun ideeën en suggesties. Als je dat niet doet heeft het weinig zin. En met een vrijwilligersorganisatie is het moeilijk om de suggesties allemaal door te voeren.’
Hoe belangrijk is volgens jou de Concertzender?
‘Voor mijzelf is het heel belangrijk omdat ik er zoveel kwijt kan en er zoveel van muziek leer. Het is een plek waar je veel verschillende muziek kunt vinden, op een goede manier gepresenteerd: jazz, hedendaags, modern, oude muziek . En waar kun je naar muziek uit India, Iran etcetera luisteren. Een programma als Oriënt Expres vind je nergens anders. Muziek staat centraal. Dat doen we heel erg goed. Jazz kom je op de radio nog nauwelijks tegen. Hedendaags klassiek ook niet. We hebben een schat aan live opnamen.
Concertzender is niet een zender die je als behang kunt opzetten, zoals Classic FM. Dat kan ook aangenaam zijn, maar bij de Concertzender ga je af en toe rechtop zitten. Wat hoor ik nu? Ik ontdek muziek waar ik enthousiast over word. Die wil je laten horen. Is dat een soort zendingsdrang? Wellicht. Er is zoveel moois! Laten we dat vooral laten horen!’
Luisteren:
– Bijdetijds van Ezequiel Menalled;
– Thema over de harp;
– Jazznacht met Torch Songs.
