Aan het einde van het bewogen jaar 2016 zwermde Incubate nog een keertje uit over de Tilburgse binnenstad. Het avontuurlijkste, ruimdenkendste en dapperste muziek- en kunstenfestival van Nederland had dit jaar voor het eerst een tweedaagse wintereditie (10 en 11 december) op poten gezet. Door subsidieperikelen is de toekomst van het festival nog ongewis, maar dat drukte gelukkig de pret niet tijdens deze buitengewoon gevarieerde decembereditie. De Concertzender ging een kijkje nemen op de zaterdag.
De opening van het festivalweekeinde was meteen raak en helemaal des Incubates. Het festival trapte maar meteen af met een van haar opmerkelijkste optredens van dit jaar. Terwijl in het gemoedelijke kunstencluster NS16 een alternatieve stripbeurs gaande was, gaf de Franse radicale noisekunstenaar Costes een optreden in een belendende studio. Veel mensen waren er niet getuige van door het –voor een festival- vroege tijdstip (drie uur in de middag). Maar de helse dadaïstische cabaretshow die het performancefenomeen Costes ontketende deed menig wenkbrauw fronsen en mondje open vallen. Jean-Louis Costes’ performances en noise-optredens zijn legendarisch omdat hij zichzelf letterlijk en figuurlijk bloot geeft en zijn publiek niet spaart. Blijkbaar heeft de crisis in Europa en de verrechtsing in thuisland Frankrijk het oude vuur weer op doen laaien bij de inmiddels 62-jarige Costes. Hij ging in ieder geval ouderwets te keer. In een klein uur bracht hij een scabreuze, scatologische hoogmis voor een gedoemd Frankrijk. Op de achtergrond was de Franse driekleur in vervagende, fletse kleuren te zien. Een brakke toiletpot diende als altaar voor zijn kolderieke noise-mis. Costes dartelde als een zotte sjamaan rond, ondertussen rondzwaaiend met dildo’s, freaky handpoppen en toiletbrillen- en borstels. Uit de speakers bulderde een verknipte noisecollage van oerlelijke synthesizerdeuntjes en versplinterde chansons, terwijl Costes zelf op gezette tijden zijn longen uit zijn lijf schreeuwde. En ja, de kleren moesten weer allemaal uit, maar ik zal de lezer de fijne details en rooie oortjes besparen. Typisch zo’n grensoverschrijdende, nietsontziende performance die alleen een festival als Incubate aandurft.
Met de spontane, fris-van-de-lever rock van het Nederlandse trio Kanipchen-Fit
beland je vervolgens weer veilig terug op aarde. In de gezellig drukke Cul de Sac trakteerde de band rondom dichteres Gloria Holwerda-Williams en haar partner, gitarist Empee Holwerda (bekend van Friese alternatieve bands als LUL en Solbakken) het publiek op een broeierige mix van doorleefde blues, wave en noiserock. Een aanstekelijk optreden, met name door de enthousiasmerende overgave van podiumdier Gloria. De kringelende gitaarlijntjes van Empee Holwerda houden continu je aandacht gevangen en doen in de verste verte denken aan de melodische vindingrijkheid van noiserockvoorvaders Sonic Youth.
De Belgische band Condor Gruppe bracht een gesmaakte huldeblijk aan de Amerikaanse componist en outsider-muzikant Moondog, die dit jaar honderd zou zijn geworden.
De zevenmansformatie Condor Gruppe gaat zich gewoonlijk te buiten aan smeuïge surfrock, Morricone-achtige filmpastiches en stampende krautrock. Met ‘A Tribute to Moondog’ kleurde de band rond Michiel van Cleuvenbergen en Jan Wygers zijn bekendste nummers opnieuw in. Moondog excelleerde in pakkende, bijna archaïsche melodieën, canons en fuga’s. Moondogs aanstekelijke deuntjes als ‘Birds Lament’ en ‘All is Loneliness’ werden nu verpakt in een zinderend spacey bigbandsausje. De krakkemikkige charme van Moondogs originelen ging helaas verloren, maar Condor Gruppe weet er wel zijn eigen draai aan te geven. Hoogtepunt was zonder meer slotstuk ‘Single Foot’ dat uitmondde in een ware krautrockorgie.
In de kleine zaal van de 013 lieten de drie Amerikanen van Clipping vervolgens horen dat vernieuwing en radicaal experiment in de hiphopscene nog altijd mogelijk is.
Knetterende en knisperende IDM-elektronica vermengd met de buitensporig rappe raps van MC Daveed Diggs. Een talentvolle rapper wiens kunsten ook al aan bod komen in de grote Amerikaanse succesmusical ‘Hamilton’ waarvoor hij dit jaar een Grammy en Tony Award binnensleepte. Clipping. brengt intellectuele hiphopmuziek van de toekomst die een abstractieniveau bereikt waar de meeste rappers alleen maar van kunnen dromen. Nu nog wat goede melodieën in de razende maar afstandelijke muziekmix verweven en het grote publiek ligt binnen handbereik voor Clipping.
Melodieën heeft de band Grumbling Fur gelukkig voor het oprapen. De Britse band rond experimentele muziekcracks Alexander Tucker en Daniel O’Sullivan geeft een van de geslaagdste sets van de dag. Eerder instrumentaal werk van Grumbling Fur had nog een esoterisch, ongrijpbaar randje, maar op hun nieuwste album ‘Furfour’ werpt het duo zich op als een heuse popband. Invloeden zijn er te bespeuren van de vroege Brian Eno popplaten, de snedige wave-experimenten van Wire en ja zelfs een vleugje Tears for Fears. Op het podium is het duo –aangevuld met een live drummer- getooid in pluizige dierenpakken. Meeslepende muziek die een veel groter publiek zou kunnen trekken. Multi-instrumentalist Daniel O’Sullivan ontpopt zich als de blikvanger met zijn kunsten op de viool en synthesizer. De samenzang tussen O’Sullivan en Tucker zorgt iedere keer weer voor kippenvel. Een prima optreden en hun plaat ‘Furfour’ is zeker een van de onontdekte pareltjes van 2016.
De Incubate-dag wordt bekroond met een optreden van de Belgische underground-helden Ignatz en De Stervende Honden in –hoe toepasselijk- de Cul de Sac.
Met zijn van duistere blues doordrenkte gitaarsongs wandelt zanger/gitarist Bram Devens (Ignatz) zeker geen doodlopende paadjes binnen. Hij weet zich vergezeld van bassist Tommy Denys en drummer Erik Heestermans. Ignatz heeft zijn vorm van hypnotische gitaarblues met de jaren alleen maar meer verfijnd. Prikkelende, extatische blues met psychedelische inslag die herinneringen oproept aan de sprankelende hypnoblues van Kurt Vile en de vorig jaar doorgebroken indierockers The War on Drugs. Mooi slot van een wederom overheerlijk Incubate-menu.
Dus we sluiten af met een oude Pakrammel, met nogmaals aandacht voor Ignatz, ‘in den beginne’.
Verslag: programmamaker Nieuwe Muziek; Mark van de Voort.
