In de laatste 2 weken voor Pasen, van 30 maart t/m 10 april 2020, draaien we in Geen dag zonder Bach drie passies: de Markus Passion van Bach in de bewerking van Jörn Boysen, delen uit de Brockes Passion van tijdgenoot Händel en Bachs Matthäus Passion door de J.S. Bach-Stiftung.
Ook bij de productie van Geen dag zonder Bach worden we natuurlijk geconfronteerd met de realiteit van alle dag: de uitbraak van het COVID-19 virus. En sinds enige tijd nu voorlopig ook geen samenkomsten natuurlijk. Veel wordt van huis uit geproduceerd, maar om de teksten van Govert Jan op te nemen, zouden we bijeen moeten komen.
Dat gaat even niet. Dus moeten we improviseren. Met wat knip- en plakwerk kondigt Govert Jan Bach de Markus Passion in de versie van Jörn Boysen aan, een eigen opname van de Concertzender uit 2016. Maar we hebben ook gebruik gemaakt van eerder ingesproken teksten van het erelid van ons Bachteam: Joop van Zijl. Op geheel eigen wijze zal Joop de Matthäus-passion in de versie van de J.S. Bach-Stiftung olv. Rudolf Lutz aankondigen en vertellen waarom juist deze versie bijzonder is.
En dan zijn er twee nieuwe CD’s die Govert Jan wilde bespreken en wilde laten horen. In april 2014 ontvingen we Arno Bornkamp in Café Zimmermann. Nu, 6 jaar later, heeft Arno een prachtige BachCD uitgebracht. In deze overvolle passieweek was er maar beperkt ruimte, maar klinken enkele delen als mooi contrast met de Passies. Binnenkort komen we terug op deze mooie CD, want deze verdient ieders aandacht.
Govert Jan is zeer enthousiast over de nieuwe CD van Richard Egarr en zijn Academy of Ancient Music met een Händel-CD: de Brockes Passion. Helaas te lang om naast de eerdere twee Passies ook deze passie te laten horen, dus volstaan we op dit moment met een paar delen. Ook op deze CD gaan we binnenkort nader in. Een aanrader!
De Brockes Passion van Händel is een belangwekkend werk waar Johann Sebastian Bach veel aan ontleende voor zijn Johannes Passion. Hij voerde hem een paar keer uit en gebruikte zelfs een paar aria’s eruit. Händel was een geniaal componist, dat staat buiten kijf, en met Telemann, Stölzel en Mattheson schreef hij muziek voor de Passietijd op basis van een zekere Brockes, dichter en senator in het rijke Hamburg.
Brockes bracht de oorspronkelijke evangelietekst van Mattheus en Johannes terug tot een gedichte versie, die meer zou passen in de opera en niet bedoeld was voor de kerk maar voor de concertzaal. Dat dichtwerk was barok, theatraal, bloederig soms, en werd streng afgekeurd door de broodheren van Bach in Leipzig. Die wilden alleen de oorspronkelijke bijbeltekst in vertaling van Luther en daar mochten alleen kerkliederen, koralen en een enkele aria doorheen.
De Passie moest vermanen en aanzetten tot zondebesef en boetedoening, anders niet. Geen sprankelende muziek of overrompelende koren. Bach gebruikte veel van die Brockesteksten voor zijn Johannes Passion bewerkt door Birmann, student in de theologie en de wiskunde (hij vond een soort sextant uit), maar vooral muziekleerling van Bach. Hij voorzag hem van veel cantateteksten zoals voor de bascantate ‘Ich habe genug’.
De kerkenraad én gemeenteraad vond dat Bach veel te veel opschoof in de richting van Brockes en tikte hem ernstig op de vingers. Of zoals John Eliot Gardiner het zei: ‘de kerkpolitie pakte Bach flink aan en Bach moest zich wel aanpassen’. Voor zijn Matthäus Passion had hij een goede tekst van Picander, maar de Raad heeft hem al die theatrale werken niet bepaald in dank afgenomen. Sinds de twee Passies is er eigenlijk alleen maar gedonder geweest (Blitze und Donner!). Zo erg dat Bach eigenlijk wel weg wilde uit Leipzig. Maar waar naartoe?
Het Geen dag zonder Bach-team wenst iedereen goede Paasdagen, en hoopt dat de muziek van Bach vrolijkheid en vooral ook troost biedt tijdens deze zware tijden.
Uitzendingen Geen dag zonder Bach:
- Maandag 30 maart t/m vrijdag 3 april 2020, 13.00 – 14.00 uur
- Maandag 6 t/m vrijdag 10 april 2020, 13.00 – 14.00 uur
Bekijk hier de speellijst van Geen dag zonder Bach van maandag 30 maart.
