De Britse sopraan Juliet Fraser en pianist Mark Knoop in Tilburg op dinsdag 18 april. Een verslag.
Bewust en respectvol omgaan met de kwetsbare natuur. Dat besef begint nu langzamerhand wel bij iedereen door te dringen. Bij concertserie De Link in Tilburg vond op dinsdag 18 april een bijzonder liedrecital plaats. De Britse sopraan Juliet Fraser en pianist Mark Knoop brachten liederen over natuurpoëzie, de schoonheid van de dierenwereld en de hoop op een betere wereld. Al eerder probeerde de avontuurlijke concertserie De Link Fraser te strikken voor een concert, en nu was het gelukt.
Juliet Fraser is een uitzonderlijke sopraan die zich zonder vrees stort op hondsmoeilijk repertoire van componisten als Rebecca Saunders, Pascale Criton en Cassandra Miller. Ze specialiseert zich in de ‘knoestige randen van de eigentijdse klassieke muziek’, zoals ze het zelf humorvol uitdrukt op haar website. In het Cenakel in Tilburg vertolkte ze allereerst drie liederen van Charles Ives, de aartsvader van de eigentijdse Amerikaanse muziek. Onder invloed van schrijvers als Ralph Waldo Emerson en Henry Thoreau schreef Ives muziek, waarin de herwaardering voor het natuurschoon voorop stond. In korte liederen als ‘The Housatonic at Stockbridge’ en ‘Spring Song’ klinkt bewondering voor de grillen van de natuur door, maar ook een van nostalgie doordrongen hoop dat de mens ooit beter leert omgaan met al het moois om hem heen. Fraser vertolkt de liederen met een grote vanzelfsprekendheid.
In het recente ‘This Unquiet Autumn’ (2021) van de jonge Britse componiste Lara Agar worden subtiele, elektronische klanken vernuftig verweven met pianomelodieën en expressieve zangcapriolen. Agar speelt graag met toeval en onvoorspelbare elementen. In haar opzwepend, meanderende lied reflecteert Agar op het boek ‘Silent Sping’ van bioloog Rachel Carson. Zestig jaar geleden voorspelde Carson al dat het gebruik van pesticiden een vernietigende uitwerking zou hebben op onze natuur. Met haar boek drukte ze de mensen op het hart om niet weg te kijken van deze wetenschappelijke onheilstijdingen. In Agars werk voor sopraan, piano en electronics heerst eenzelfde sfeer van twijfel en onzekerheid. Het ene moment kirt Fraser weifelachtige frases, en het andere moment hoor je schrijnende elektronische passages en dromerige pianoklanken. Aan het eind pakt Fraser meesterlijk uit met een ijle overwinningszang vol hoge noten. Gloort er toch nog hoop aan de horizon?
Hoofdmoot van het concert is de vijftig minuten durende liedcyclus ‘Natural World’ van de Britse componist Laurence Crane. In zijn fijnmazige, instrumentale werken toont Crane een grote liefde voor repetitieve patronen en een behoedzame, minimalistische opbouw. In Nederland is het Ives Ensemble een grote pleitbezorger van zijn kamermuziekwerk. Zijn ‘Natural World’ uit 2021 is een curieus uitstapje binnen zijn oeuvre. De driedelige liedcyclus is een eerbetoon aan de ongerepte klankschoonheid van vogels en de zee. Het werk ontvouwt zich kalmpjes, zoals veel composities van Crane. Een sober, tikkeltje saai Feldman-achtig pianomotiefje begeleidt een raadselachtige liedtekst. Betoverd voor zich uit starend zingt Fraser lijstjes van dieren en vogels, waarin de fauna met wetenschappelijke precisie wordt omschreven. Filmregisseur Peter Greenaway zou ervan gesmuld hebben. Vogelgeluiden op band gaan op in Frasers magnifieke vocalises. Crane heeft een bevreemdend werk vol stille vervoering gecomponeerd. Later voegt pianist Knoop ook meditatieve, elektronische klanken toe onder meer in het stemmige slotdeel ‘Seascape’. Crane weet de aandacht niet de volle vijftig minuten vast te houden, maar hij heeft wel een uiterst dwarse liedcyclus geschreven die met volle overgave door Fraser en Knoop wordt vertolkt. Op het label Another Timbre is inmiddels een opname van het werk verschenen.
Concertserie De Link in Tilburg sluit het concertseizoen af met een optreden van het altijd spectaculaire Cello Octet Amsterdam op dinsdag 16 mei (20.30 uur) in het Tilburgse Cenakel. Op het programma onder meer werken van Goebaidoelina, Saariaho en Loevendie. Informatie: www.delink.nl
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Luister naar Juliet Fraser in het programma Concertzender Live van maandag 5 december 2022.
Luister naar werk vande Britse componist Laurence Crane in Thema van woensdag 27 mei 2020.
