Mariama

Sory Bamba heette eigenlijk Bourama Bamba. Hij wordt in 1938 geboren in Mopti, een stad aan de Niger rivier in Mali. Zijn vader was veteraan in het leger van heerser Samory Touré, en een edelman in de Malinese samenleving. Daarom was het Sory verboden om zanger of musicus te worden, omdat dat voorbehouden was aan de kaste van de griots. Maar als hij op tienjarige leeftijd zijn beide ouders verliest, gaat hij zich op de muziek richten. Een vriend geeft hem een eenvoudig fluitje, met 6 gaatjes, en dat leert hij zelf te bespelen. Samen met vrienden gaat hij tam-tams en maracas maken en begint hij met zingen. Ook helpt hij een lokale muzikant met het dragen van diens trompet, maar gebruikt die trompet dan ook om er op te leren spelen. In 1957, wanneer hij 20 wordt, richt hij zijn eerste band op, Groupe Goumbé, genoemd naar een dansrage in die tijd uit Ivoorkust. De band bestaat uit Sory Bamba op trompet en een aantal slagwerkers. Later evolueert deze band naar een meer verfijnd ensemble, Bani Jazz, genoemd naar de Bani, een rivier die bij Mopti uitmondt in de Niger. In 1966 ontstaat hieruit het 14-koppige Orchestre Régional de Mopti, met Sory Bamba als leider. In 1970 brengen zij hun eerste LP uit: “Orchestre Régional De Mopti”. Enkele nummers op deze LP zijn: “Sènè“, “Boro” en “Ferro”. “Sènè“ wordt gezongen in het Bambara en de titel is Bambara voor “tafereel”. “Boro” wordt in het Peul gezongen. Een Boro is een tas van de Peul herders, waarin zij, behalve melk en boter, ook amuletten bewaren, om hen te beschermen tegen stekelige planten, schorpioenbeten, slangengif en wilde dieren. Ook “Ferro” heeft iets te maken met herders en hun geiten en schapen: het begint met blaten en mekkeren.

De volgende LP’s die het Orchestre Régional de Mopti gaat opnemen, hebben alle drie dezelfde naam: “Sorry Bamba Du Mali”, al wordt de naam Sorry soms met één “r” en soms met twee geschreven. Misschien komt dat doordat de Bambara taal ook een eigen schrift kende, het N’Ko, in 1949 ontworpen door Solomana Kante voor de Mandé talen van West-Afrika. Kante ontwierp N’Ko als antwoord op wat volgens hem opvattingen waren dat Afrikanen een “cultuurloos volk” waren omdat er tot die tijd nog geen inheems schriftsysteem voor zijn taal was. N’Ko werd het eerst gebruikt in Kankan (Guinee) als een alfabet voor het Maninka, en verspreidde zich van daar naar andere Mandé-sprekende gebieden in West-Afrika. Het schrift wordt nog steeds gebruikt voor het Bambara, al is het Latijnse alfabet gebruikelijker. N’Ko betekent “Ik zeg” in al deze talen.

Op de LP “Sorry Bamba Du Mali”, uit 1976, staat een son montuno, “Aïssé”, “Aïssé” is een liefdesliedje: het gaat over een leuk jong meisje, genaamd Aïssé. De tekst zegt: “Liefde is moeilijk; het kan je ziek maken; als je niet met me praat, dan zal ik niet genezen.” Op de LP “Sory Bamba Du Mali”, uit 1979, staat “Bayadjourou”. Dat is een erotisch lied dat het bekende idee suggereert van de gitaar als een fallisch symbool. Het erkent ook het vermogen van vrouwen om verlangen bij mannen op te wekken, met name via de taillesnoeren die ze dragen. Deze kettingen bestaan uit parels en kralen die, zodra de vrouwen met hun heupen beginnen te bewegen, gaan rinkelen. Een geluid dat de mannen machteloos maakt. In 1982 wordt de LP “S.P. Presente Sory Bamba Du Mali” opgenomen. S.P. staat voor Sacko Production, het label dat deze LP heeft opgenomen. Op deze LP is Sorry Bamba de zanger, Kanté Manfila de gitarist en in het achtergrondkoor zingt Djanka Diabaté, de vrouw van Sékou Diabaté, een van de oprichters van Bembeya Jazz. Het nummer “Dis-moi la verité” (Zeg me de waarheid) wordt in het Frans gezongen. De LP “Hamdallaye” wordt uitgebracht in 1995. “Hamdallaye” is niet alleen Arabisch voor “Ere aan God”, het is ook een verlaten stad, waarvan de ruïnes ten zuidoosten van Mopti gelegen zijn, tussen de rivier Bani en het Bandiagara plateau.

Sory Bamba woont in 1995 al in Frankrijk, maar hij gaat hij door met muziek opnemen. In 2008 neemt hij de CD “Rhythm Of The Dogon, Mali” op, met traditionele Dogon muziek van de inwoners van het dorp Pelou op het Bandiagara plateau.

Ook in 2010 neemt hij nog een CD op: “Dogon Blues”. Het nummer “Manden Po” (Gegroet Mandingo) stond ook al op de allereerste plaat van het Orchestre Régional de Mopti.

Als deze CD niet zo succesvol blijkt als verwacht, keert Sory Bamba terug naar Mopti, waar hij in 2022 op 84-jarige leeftijd overlijdt.

Interview met Sory Bamba over “Dogon Blues”, waarin hij ook zingt en gitaar speelt, en waar ook de maskerdansen van de Dogon te zien zijn.

Met dank aan Harm van der Wal voor het beschikbaar stellen van zijn Afrikaanse muziek.

En dank aan:

Playlist:

1. Sorry Bamba: Kadji Maiga, auteur: Sory Bamba, CD Clash Mandingue, 2008, Oriki Music Ork004, 2’14
2. Orchestre Régional de Mopti: Sènè, auteur: Sory Bamba, LP Orchestre Régional De Mopti, 1970, Mali Music BM 30 L 2602, 8’06
3. Orchestre Régional de Mopti: Ferro, auteur: Sory Bamba, LP Orchestre Régional de Mopti, 1970, Mali Music BM 30 L 2602, 4’32
4. Orchestre Régional de Mopti: Boro, auteur: Sory Bamba, LP Orchestre Régional de Mopti, 1970, Mali Music BM 30 L 2602 / CD Sorry Bamba – Volume One 1970 – 1979, 2011, Thrill Jockey THRILL 272, 4’41
5. Orchestre Régional de Mopti: Aïssé, auteur: Sory Bamba, LP Sorry Bamba Du Mali, 1976, Songhoï Records SON 8203 / CD Sorry Bamba – Volume One 1970 – 1979, 2011, Thrill Jockey THRILL 272, 5’31
6. Orchestre Régional de Mopti: Bayadjourou, auteur: Sory Bamba, LP Sory Bamba Du Mali, 1979, Sonafric SAF 50.097 / CD Sorry Bamba – Volume One 1970 – 1979, 2011, Thrill Jockey THRILL 272, 6’19
7. Sory Bamba: Dis-moi la verité, auteur: Sory Bamba, LP S.P. Presente Sory Bamba Du Mali, 1982, Sacko Production SP 003, 5’39
8. Sory Bamba: Fourou, auteur: Sory Bamba, LP Hamdallaye, 1995, CD Sonodisc CDS 6844, 4’49
9. Sory Bamba: Lawanayé N’ Gnouen, auteur: traditioneel, CD Rhythm Of The Dogon, 2008, Seven Seas KICW 85189, 2’40
10. Sory Bamba: Manden Po, auteur: Sory Bamba,  CD Dogon Blues, 2010, Universal Music France 5325962, 3’12
11. Orchestre Régional de Mopti: N’né Diarabila, auteur: Sory Bamba, LP Sorry Bamba Du Mali, 1977, Songhoï Records SON 8206 / CD Les Aigles Du Mali, 2001, Bolibana Distribution bip306, 7’51