Mariama

African Brothers is meer dan 30 jaar lang de meest populaire Ghanese band geweest. Hun leider, Patrick Kwame Paa Steel Ampadu, is geboren op 31 maart 1945 in Obo-Kwahu, een stadje op het Kwahu -plateau in midden Ghana, waar veel highlife musici vandaan komen. Die hebben daar vaak grote huizen gebouwd, waar zij dan niet in wonen en alleen komen voor feestelijke gelegenheden. Op school valt hij al op door zijn prachtige stem. Al slaagt hij in 1957 voor het toelatingsexamen voor Secondary School, door financieel onvermogen van zijn vader heeft hij geen andere keus dan de Middle School af te maken. En hierna, in 1960, gaat hij naar familieleden in Accra om daar naar een baantje te zoeken. Dan vindt zijn vader werk voor hem bij het Ministerie van Landbouw in Kwahu Mpraeso. Hij doet zijn werk daar opvallend goed, en hier ontdekt hij ook zijn gave om te componeren. Hij bedenkt liedjes, die hij dan een paar keer zingt en nooit meer vergeet. Een schoolvriend, een gitarist, nodigt hem uit naar Accra te komen om samen een band op te richten. Maar na aankomst in Accra, blijkt die vriend vertrokken te zijn.

Een familielid, Nana Nyarko, een lid van Yamoah’s Band, stelt hem dan voor aan Peter Kwabena Yamoah, de leider van deze band. Die neemt hem op in Yamoah’s Band vanwege zijn hoge stem. Als later Yamoah met zijn band naar Kumasi vertrekt, staat Ampadu’s familie niet toe dat hij naar het “gevaarlijke” Kumasi meegaat. In 1963, als hij 18 is, richt hij, samen met Eddie Donkor, Yaw Asante en Nana Nyarko, de African Brothers Band op. Dat is een amateurbandje dat speelt bij bruiloften en begrafenissen. Al is Ampadu erg goed in het componeren van songs, toch wordt de band aanvankelijk weinig serieus genomen door producers, omdat het “kleine jongens” zijn. Kwame Ampadu is zelf ook heel klein van stuk. Maar dan ontmoet hij Jerry Hansen, de leider van de Ramblers Dance Band. Ampadu geeft hem gratis acht van zijn songs, die allen door de Ramblers worden opgenomen en stuk voor stuk hits worden. Als wederdienst introduceert Hansen hem bij Philips West Africa, en de African Brothers mogen daar twee tracks opnemen, waaronder één van deze acht songs, “Agyanka Dabre”. En met dit nummer is de African Brothers Band in 1966 bekend geworden.

In de volgende jaren nemen zij vele singles op, waaronder “Ebi Te Yie”, hun eerste grote hit. Na 56 singles, nemen ze in 1969 hun eerste LP op. Die heet “African Brothers Dance Band International” en daar staat ook “Ebi Te Yie” op. Nana Kwame Ampadu I, zoals Patrick Kwame Ampadu zich later noemt, is niet alleen de bandleider, hij is ook de sologitarist en de componist van de meeste songs.

In de jaren ’70 gaan de African Brothers geregeld op tournee door het hele land. Een optreden van de band bestaat uit meer dan alleen het spelen van muziek om op te dansen. Ze beginnen met een komisch toneelstukje, in het Twi, de taal van het midden van Ghana. Het toneelspel wordt afgewisseld met muzikale intermezzo’s. Er wordt een toepasselijke tekst gezongen, begeleid door een aantal trommelaars, in de stijl van het zogenaamde Cantata drumming. Dat is een stijl, destijds populair in veel streken in Ghana, vaak uitgevoerd door jongeren, op school of in kerkverband, met uiteraard meestal Christelijke teksten. Na afloop van het toneelstukje en een pauze, begint dan tegen middernacht de band te spelen, zodat het publiek kan gaan dansen.

Het te horen Cantata drumming is niet van de African Brothers, maar op een zondagmiddag uitgevoerd door een jongerengroepje in een dorpje langs de autoweg van Ho, de hoofdstad van Volta Region, naar Lome, de hoofdstad van Togo.

De tekst van de song “Yaw Asante” gaat over “geluk in het huwelijk”: in veel huishoudens is sprake van tovenarij, onenigheid, haat, boosaardigheid, jaloezie en dat soort dingen. En sommige huisvrouwen kunnen niet goed koken. Daarom zal Yaw Asante geen vreedzaam huwelijk hebben in zulk een huishouden.

“Anomaa Tewa” is het Twi woord voor een vogeltje dat vooral in het bos voorkomt. Het is de luidruchtigste vogel in het bos. “Anomaa Tewa” is ook de naam die bij de Akan wordt gegeven aan een opschepper.

“Meye Agyanka” betekent “ik ben een wees”. Een hulpeloze wees die veracht wordt, put troost uit het populaire Akan spreekwoord “God fans the tailless animal” (“God is een waaier voor het dier zonder staart”). God is de metgezel van de wees.

Nana Kwame Ampadu heeft meer dan 800 songs op zijn naam staan. Later is hij vooral religieuze highlife gaan spelen. Op 13 december 2013 viert de African Brothers International Band, onder leiding van Nana Kwame Ampadu, zijn 50^ste verjaardag met een concert in Accra. Daar worden ook 4 nieuwe songs uitgebracht.

Nana Kwame Ampadu bemoeit zich ook wel eens met politiek. Op 5 november 2020 spreekt hij als speciale gast in een radio programma. Al is hij een bekend lid van de politieke partij National Democratic Congress (NDC), hij geeft aan dat hij een voorstander is van een tweede termijn van President Nana Akufo Addo, van de New Patriotic Party (NPP). En wel omdat deze partij secondary school education gratis wil maken. Ongetwijfeld denkt hij terug aan zijn eigen jeugd, toen zijn vader geen middelbare school voor hem kon betalen.

Met dank aan Gerrit Kalsbeek.

1. African Brothers Band: Yaw Asante, 4’18, auteur: Nana Kwame Ampadu I
   LP Afrohili Soundz, 1973, HAPPY BIRD AMBASSADOR RECORDS LPJN 05

2. Yamoah’s Band: Asem Sebe, 2’48, auteur: P.K. Yamoah
   CD Yamoah’s Highlife collection, vol. 3, Yamoah production 0244838463/ LP Asem Sebe, 1974, Rainbow (13) LRB001

3. Yamoah’s Band: Mensuro, 4’57, auteur: P.K. Yamoah
   CD Yamoah’s Highlife collection, vol. 3, Yamoah production 0244838463 / 45 RPM Mensuro, (Highlife), 1967, Decca ‎GWA 4180

4. Ramblers Dance Band: Agyanka Dabre, 3’42, auteur: Patrick Kwame Ampadu
   LP The Hit Sound of the Ramblers Dance Band, 1968, Decca WAPS.25

5. African Brothers Band: Ebi Te Yie, 3’26, auteur: Nana Kwame Ampadu I
   LP African Brothers Dance Band (International), 1969, Afribros PAB 001

6. African Brothers Band: Me Poma, 8’52, auteur: Nana Kwame Ampadu I
   LP Me Poma, 1984, Stern’s AFRICA STERN’S 1004

7. African Brothers Band: Gye Mani, 6’40, auteur: Nana Kwame Ampadu I
   LP Me Poma, 1984, Stern’s AFRICA STERN’S 1004

8. Cantate jongerengroep uit Dzalele, Volta Region, Ghana: Cantata, 2’07
   eigen opname door Kees Schuil, 1978

9. African Brothers Band: Anomaa Tewa, 3’46, auteur: Nana Kwame Ampadu I
   LP Afrohili Soundz, 1973, HAPPY BIRD AMBASSADOR RECORDS LPJN 05

10. African Brothers Band: Meye Agyanka, 4’02, auteur: Nana Kwame Ampadu I
    LP Afrohili Soundz, 1973, HAPPY BIRD AMBASSADOR RECORDS LPJN 05

11. African Brothers Band: Me Bisa, 6’03, auteur: Nana Kwame Ampadu I
    LP Me Poma, 1984, Stern’s AFRICA STERN’S 1004

12. African Brothers Band: Obre Twa Owuo, 7’46, auteur: Nana Kwame Ampadu I
    LP Afrohili Soundz, 1973, HAPPY BIRD AMBASSADOR RECORDS LPJN 05