Mariama

De zanger, musicus en componist Zao heet eigenlijk Casimir Zoba. Hij is geboren op 24 maart 1953 in Goma Tsé-Tsé in de Republiek Congo, ook bekend als Congo Brazzaville. Zijn teksten zijn meestal geëngageerd en op een humoristische toon. Ze gaan over gevoelige onderwerpen als tovenarij, de dood, sida, bureaucratie, corruptie, vrouwen of antimilitarisme. Zijn muzikale vorming krijgt hij in kerkkoren en traditionele dansgroepen, totdat hij drummer wordt in de destijds bekende band “Les Anges”. In 1978 begint hij een studie aan de kweekschool. Sinds 1980 zingt hij solo, in het Frans, Lingala en Lari, de taal van zijn geboortestreek. Met het lied “Sorcier ensorcelé” heeft Zao in 1982 een prijs gewonnen bij Radio France Internationale. Hij is bekend geworden in 1984 met het antimilitaristische lied “Ancien combattant” (= oud-strijder). Voor de tekst van dit lied: Ancien combattant songtekst

“Ancien combattant” wordt in 1969 geschreven en gecomponeerd door de Malinees Idrissa Soumaoro, onder de titel “Petit n’imprudent”. Uitgebracht in 1970 wordt het onmiddelijk een succes in Mali en omringende landen. Het wordt hierna verkocht aan de Libanees Safiédine, die de titel illegaal uitbrengt op een 45 toerenplaatje in Ivoorkust, waarna in 1973 in Guinée het orkest Balla et ses Balladins het opnieuw uitbrengt. Al heeft Idrissa Soumaoro wel auteursrechten voor zijn compositie geclaimd, hij heeft ze nooit ontvangen. Het is de versie van Zao die, mede dankzij een videoclip, ook in Europa populair wordt.

In 1988 speelt Zao de rol van Congolese soldaat in de film Camp de Thiaroye van ’Ousmane Sembène. In 1998, tijdens de Congolese burgeroorlog, sterft het 4-jarige zoontje van Zao. Van de eerste plaat van Yao zijn officieel slechts 50 000 exemplaren verkocht, terwijl er 100 000en illegale kopieën in omloop waren, in de vorm van cassettes. Voor de tekst van het lied “Soulard”: Soulard Songtekst

Eén van de oudste orkesten uit Congo-Brazzaville is Les bantous de la capitale. Het orkest verandert geregeld van naam. Zo heten zij ook wel Bantous, Bantous Jazz, L’Orchestre Bantou, L’Orchestre Bantou Jazz, La Voix Bantous, Les Bantous, Orchestre Bantou, Orchestre Bantou Brazzaville, Orchestre Bantou de Brazzaville, Orchestre Bantous, Orchestre Bantous Jazz. Het orkest wordt al opgericht in 1959 en vele bekende musici uit beide Congo’s hebben er deel van uitgemaakt. Vooral nadat in 1964 alle uit Congo-Brazzaville afkomstige Congolezen Congo-Kinshasa zijn uitgezet door premier Moïse Tshombe. Zo zijn Papa Noël, de broers Kosmos en Pierre Moutouari, Pamelo Mounk’a en Tchico Tchicaya lid geweest van dit orkest. De laatste, die eigenlijk Denis Pambou Tchicaya heet, maakt van 1972 tot 1974 deel uit van het orkest. In 1981 vormt Tchico Tchicaya een duo samen met Mavoungou Lolo Lolitta. Zij brengen een LP uit,“ Le retour des évadés de ponton la belle”.

Ook Pierre Moutouari maakte deel uit van Les bantous de la capitale. Hij is geboren op 3 april 1950 in Brazzaville. Samen met zijn broer Kosmos Moutouari begint hij zijn muzikale carrière in 1968 bij “The Super Band”. Later heet dit orkest “Orchestre Sinza”. In 1979 vertrekt Pierre Moutouari naar Parijs om daar een solocarrière te beginnen. Hij brengt daar diverse albums uit, waaronder de LP “Le Grand Retour de Pierre Moutouri”. Pierre Moutouari keert in 1986 terug naar Brazzaville, waar hij nog steeds aan het werk is, vooral in dienst van de ontwikkeling van de Congolese muziek.

Ook Pamelo Mounk’a maakte deel uit van het orkest Les bantous de la capitale. Eigenlijk heet hij André Bemba-Bingui. Hij is op 10 mei 1945 geboren in Brazzaville. Vanaf 1956 is hij koorknaap in het koor van de kathedraal in de hoofdstad. In 1959, als hij 14 is, ontmoet hij in Kinshasa Tabu Ley Rochereau, die bij een familielid van hem op school had gezeten. Hij begint muziek te schrijven voor Tabu Ley, die zijn muzikale mentor wordt. Als hij 18 is, in 1963, wordt hij lid van Les bantous de la capitale. Maar in 1964 sluit hij zich in Kinshasa aan bij het orkest African Fiesta, dat kort daarvoor opgericht is door Rochereau. In hetzelfde jaar nog wordt hij, samen met alle uit Congo-Brazzaville afkomstige Congolezen, Congo-Kinshasa uitgezet door premier Tshombe. Mounk’a wordt opnieuw lid van Les bantous de la capitale totdat in 1972 het orkest zich in tweeën splitst. In 1978 sluit hij zich voor de 3^e keer aan bij Les bantous de la capitale, tot 1982. Dan gaat hij naar Parijs om een solo carrière te beginnen. Het eerste album dat hij in 1981 uitbrengt, met de song “L’argent appelle l’argent”, wordt een groot mondiaal succes. In 1983 neemt hij een album op met Tabu Ley en Afrisa International, waarop hij in “On ne meurt qu’une fois” een duet zingt met M’Bilia Bel.

In 1985 wordt Les bantous de la capitale definitief opgeheven.

Met dank aan Muziekweb in Rotterdam.

En ook met dank aan Barbera Schuil, voor het beschikbaar stellen van haar Afrikaanse LP’s.

1. Zao: Sorcier ensorcelé, 4’53, auteur: Zao
   CD Corbillard, 1988, Black Music 46002-2
2. Zao: Ancien combattant, 9’33, auteur: Yao
   CD Corbillard, 1988, Black Music 46002-2

3. L’Orchestre Bantou Jazz: Kumbele kumbele 3’3
   Single, 1962, CEFA ‎CF 520

4. Tchico-Tchicaya & Lolo Lolitta: Aminata Haiball, 10’45, auteur: Tchico
   LP Le Retour des Évadés de Ponton la Belle, 1981, Badmos International Records ‎BIR 001

5. Orchestre Sinza: Julienne Na Ponton, 4’22, auteur Malonga Hyacinthe
   LP Holiday in Afrika, Columbia 1C 048-15 106 M

6. Pierre Moutouari: Kibangou, 5’44, auteur Pierre Moutouari
   LP Le Grand Retour de Pierre Moutouri, 1980, Eddy’Son, SM-LP 8101

7. Pamélo Mounk’a met M’Bilia Bel en Afrisa International: On ne meurt qu’une fois, 6’6, auteur: Pamélo Mounk’a
   LP 20 ans de Carrière, 1983, Genidia ‎GEN 106

8. Zao: Soulard, CD Corbillard, 6’30, auteur: Zao, 1988, Black Music 46002-2

9. Pamélo Mounk’a: L’argent appelle l’argent”, 6’45, auteur: Pamélo Mounk’a
   LP Pamélo Mounk’a, 1981, Disques Sonics ‎79406