Mariama | Concertzender | Klassiek, Jazz, Wereld en meer
Search for:
spinner

Mariama

vr 19 feb 2021 20:00 uur

Muziek uit Bénin en Togo, met traditionele ritmes gebruikt vooral door T.P. Orchestre Poly-Rhythmo de Cotonou; geselecteerd door Kees Schuil.

 

Het orkest Poly-Rythmo is in 1968 begonnen als Orchestre Disco. De soulzanger Vincent Ahehehinnou wordt al snel aangetrokken als specialist in het genre Afrobeat. Soms treden ze op samen met Fela Kuti uit Nigeria. In 1969 wordt Ahehehinnou benaderd door Adissa Seidou, de eigenaar van het label “Albarika Stores” en in 1973 brengen zij hun eerste LP uit op dat label. Zij heten dan Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou Dahomey. Bij het spelen van Afrobeat maakt dit orkest vaak gebruik van traditionele ritmes, zoals ook in de eerste 2 nummers van dit programma. Vaak worden de traditionele ritmes die Poly-Rythmo speelt beschreven als “vodou” ritmes. Echter, het vaakst door hen gebruikte ritme is “agbadza”. En dit ritme is een zeer populair ritme bij de volkeren die dichtbij de kust wonen in Bénin, Togo en Volta Region in Ghana, zoals de Tongu (aan de monding van de Volta rivier), de Anlo (rondom de lagunes in Volta Region), de Mina en de Ouatchi in Togo en de Adza, Fon en Goun in Bénin. Het ritme wordt vooral gebruikt in “entertainment” dans. Bij allerlei feestelijke gelegenheden, en ook gewoon op een zondagmiddag, speelt ergens in een dorp of stad een zang- en dansvereniging, een habɔbɔ (haborbor). Eén man of vrouw is de leider, tevens voorzanger, en de overige leden zingen in response. Ook de omwonenden komen dansen en ook zij kennen alle liedjes uit het hoofd. Vaak zijn er 2 mensen die dansen. Eén persoon staat op en nodigt een ander uit om mee te dansen. Als je als belangstellend voorbijganger blijft staan om te kijken en te luisteren, is er grote kans dat je een pagne om je heupen krijgt gewikkeld en verplicht wordt mee te dansen. De dans is echter niet eenvoudig en bestaat uit tegelijkertijd bewegingen van armen, heupen en voeten. In het algemeen kunnen alleen de mensen die opgegroeid zijn in een omgeving waarin dit ritme populair is, correct dit ritme dansen. Zelfs de Ewes uit het Noorden van Volta Region zijn er niet bedreven in. De volgende filmpjes laten zien hoe er op agbadza gedanst wordt:.

Agbadza Ewe Dance and Song

Agbadza milapoe – Gbessi Zolawadji

Agbadja Gadome, la musique traditionnelle

AFIFE LORLORNU HABORBOR GROUP

Agbadja College FOLLY-BEBE de kangnikope Lome

In 1979 wordt door het Togolese Orchestre Les As Du Bénin met Dama Damawuzan de maxi-single “Tirez Tirez”,  uitgebracht. Deze is in het agbadza-ritme en was dan ook zeer populair in Togo en Bénin. De tekst gaat over het binnenhalen van de netten aan zee, waarbij 2 groepen mensen aan het trekken zijn, vaak onder begeleiding van ritmische muziek.

Ook andere traditionele ritmes worden gebruikt door Poly-Rythmo, zoals het oude ritme “atikpui“ in het nummer “Koutomé”.

Zie: Atrikpui. Te horen in het programma zijn enkele opnamen uit 1974 van een groep vrouwen, begeleid door percussie, tijdens het Hogbetsotso festival in Anloga, de hoofdplaats van het Anlo district in Ghana. Dit festival herdenkt de uittocht van alle Ewe volkeren, uit Notsie, in Togo, honderden jaren geleden, om te ontsnappen aan de tirannie van de koning, Togbe Agorkoli.

Hogbetsotso Festival celebrates the exodus of Anlos one of the major ethnic groups in Ghana (Footage by AFPTV via Getty Images)

Zie: 2017 Hogbetsotso: Great Ewe Culture at Display

Ook andere bands uit Bénin spelen soms in het agbadza ritme, zoals Gnonnas Pedro & ses Dadjes.

Een ander traditioneel ritme uit Bénin wat Poly-Rythmo graag speelt is “Sato”. Dat is een zeer spectaculaire dans uit Bénin. Zie:

Sato “Cie Stanislas Dagbo” Danse et tambour du Bénin

Beninese folk dance: Satô

Beninese girl crew Star Feminine Band merge sato, highlife and rumba on debut album

Het agbadza-ritme wordt overigens ook geregeld gebruikt bij fetish dansen. Zoals te horen in een opname gemaakt tijdens een festival ter ere van de god Dzjagli, in 1973 in het dorpje Hanyame, in de buurt van het plaatsje Doutou, in het Sahoe gebied in Zuid-West Bénin. Tegenwoordig wordt zelfs in de kerk agbadza gespeeld. Bij de 80e verjaardag van een bewoner van het eiland Fiahor (bij Alakple in de Keta lagune) hoorde uiteraard een kerkdienst. Tijdens de collecte loopt men altijd in een lange rij langs de mand waar het geldelijke offer in gedeponeerd dient te worden. En dat gebeurde hier al dansend op agbadza. Poly-Rythmo werd geregeld gevraagd andere artiesten te begeleiden. Toen zij in 1978 Manu Dibango zouden begeleiden, stuurde deze vooraf bladmuziek van wat hij zou gaan spelen, zodat ze alvast konden oefenen. Maar geen van de bandleden wist wat hij daarmee aan moest, want ze konden geen van allen muziek van blad lezen. Ze gooiden alle bladmuziek in de vuilnisbak en kochten in een platenwinkel alle platen van Dibango om de wijsjes te leren. Toen ze gingen spelen vroeg Dibango om de bladmuziek te pakken. Zij zeiden dat ze die niet hadden, maar dat ze alle muziek uit het hoofd hadden geleerd. Tijdens het concert vertelde Manu Dibango dat hij nog nooit met zo’n goede band gespeeld had.

 

 

  1. Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou Dahomey: Ani do ebefi bo adomakou, 4’58, auteur: Eustache Gustave Bentho
    45 RPM EP, Albarika Store ASEP 1076
  2. Le Tout-Puissant Orchestre Poly-Rythmo: Ouesse, 5’30
    CD Madjafalao, Because Music – BECAUSE0963
  3. Muziekgroep uit het Zuiden van Volta Region, Ghana: Agbadza, 2’43, Department of Music and Dance, Legon University, Accra
  4. Roger Damawuzan & Orchestre Les “As” Du Bénin: Tirez Tirez, 8’40, auteur D. Damawuzan (B Amegée)
    45 RPM Maxi-Single, 1979, Afric’ Production, AP 101
  5. Muziek- en dansgroep uit Alakple: Agbadza drumming & singing, 1’27
    opname door Kees Schuil, 16-08-1997
  6. Vrouwendansgroep tijdens het Anlo Hogbetsotso festival in Anloga, 2’37
    opname door Kees Schuil,  1973
  7. Orchestre-Poly-Rythmo de Cotonou-Dahomey: Koutomé, 4’4, auteur: Vicky Joseph Amenoudji
    45 RPM Single, Albarika Store, ASB 35 / CD Echos Hypnotiques, 2009, Analog Africa, AALP 066
  8. Vrouwendansgroep tijdens het Anlo Hogbetsotso festival in Anloga, 3’15
    opname door Kees Schuil, 1973
  9. Gnonnas Pedro: Dadje Von O Von Non, 3’50, auteur: Gnonnas Pedro
    45 RPM EP Gnonnas Pedro Y Sus Panchos De Cotonou, 1967, Riviera Afrique, 231 306 / CD Legends Of Benin, 2009, Analog Africa, AACD 065
  10. Poly-Rythmo: Se Ba Ho, 4’59, auteur: Memey-Negro Sedhom (Jimmy-Pop)
    45 RPM Single Mono, Memey-Negro Sedhom (Jimmy-Pop) et L’Orchestre Poly-Rythmo de Cotonou, Echos Sonores Du Benin ESB 035 / CD Legends Of Benin, 2009, Analog Africa, AACD 065
  11. Aanhangers van de vodou Djagli: festival ter ere van de god Djagli in Hanyame, bij Doutou-Sahoe, 1’7
    opname door Kees Schuil, 1974
  12. Le Tout-Puissant Orchestre Poly-Rythmo: Omonyi, 4’33
    CD Madjafalao, Because Music – BECAUSE0963
  13. Kerkkoor in Alakple, eiland in de Keta lagoon, tijdens de collecte, 0’40
    opname door Kees Schuil, 16-08-1997
  14. P. Orchestre Poly-Rythmo: Adivi Gnon, 7’26, auteur: Vicky Joseph Amenoudji
    LP Vicky – Agbeme Nu Wo Ame, 1981, Aux Ecoutes, AV. 003.AE

 

Samenstelling:
close
Om deze functionaliteit te gebruiken moet u zijn. Heeft u nog geen account, registreer dan hier.

Maak een account aan

Wachtwoord vergeten?

Heeft u nog geen account? Registreer dan hier.

Pas het wachtwoord aan