Mariama | Concertzender | Klassiek, Jazz, Wereld en meer
Search for:
spinner

Mariama

vr 6 jan 2023 20:00 uur

Muziek uit Congo-Kinshasa, met orkesten waarvoor Verckys producer is geweest.

Het bekendste lied van de onlangs, op 13 oktober 2022, overleden Georges Kiamuangana Mateta, beter bekend als Verckys, dat is “Nakomitunaka”, uitgebracht door hem in 1972. Nakomitunaka betekent “Ik vraag mijzelf af”…”. Dit lied heeft destijds voor heel wat opschudding in Afrika gezorgd. Na de afkondiging door President Mobutu van de “Authenticiteit”, in 1971, waarbij de naam van het land Congo veranderd wordt in Zaïre, en Europese voornamen en de Europese kleding met pak en das verboden worden, en iedereen verplicht wordt Afrikaanse kleding te dragen en een voornaam in het Lingala aan te nemen, ontstaat er verzet daartegen vanuit de katholieke kerk. Als reactie hierop componeert Verckys “Nakomitunaka”. Het Vatikaan gaat dan zelfs zover om dit lied te verbieden en iedereen die dit lied zingt te excommuniceren, met als gevolg dat Afrikaanse katholieken hun eigen kerken gaan oprichten. Onder de playlist vindt u een vertaling van de tekst van dit lied in het Nederlands, en met behulp van de volgende link Nakomitunaka – La chanson qui a fait trembler le VATICAN vindt u nog wat achtergrondinformatie en ook de tekst in het Frans.

De zanger in “Nakomitunaka” is Kabasele Yampanya, beter bekend als Pépé Kallé. Op 30 november 1951 wordt hij geboren in Kinshasa. Hij begint zijn muzikale carrière in het orkest l’African Jazz van Le Grand Kallé, wiens echte naam Joseph Athanase Tshamala Kabasele is. Ter ere van hem, zijn muzikale mentor, neemt hij het pseudoniem Pépé Kallé aan. Later zingt hij bij Orchestre Bella Bella, het orkest dat in 1970 wordt opgericht door de broers Maxim Soki Vangu en Emile Soki Dianzenza.

Verckys is dan niet alleen saxofonist en componist, maar ook producer van een aantal orkesten in Congo. Orchestre Bella Bella sluit zich tot 1973 aan bij het Vévé label van Verckys. In 1972 gaat ook Nyboma Mwan’dido zingen bij Orchestre Bella Bella. Nyboma wordt in 1952 geboren in Nioki, 200 km te Noordoosten van Kinshasa. Een populair nummer van Nyboma met Orchestre Bella Bella uit die tijd heet Lipua Lipua. Nyboma en Pépé Kallé verlaten Orchestre Bella Bella om een nieuw orkest op te richten dat zij noemen naar dit nummer: Orchestre Lipua Lipua. In april 1973 brengt dit orkest een hit uit: “Kamalé”, dat beschouwd wordt als het lied van het jaar. De titel “Kamalé” is afkomstig van de pogingen van een vriend van Nyboma om het Franse woord “camarade” uit te spreken. In 1975 verlaten Nyboma en enkele anderen Lipua Lipua en richten het orkest Kamalé op. In de uitzending van Mariama van 2 december 2022 was Nybama ook al even te horen als voorzanger bij de “Animations politiques”. In de link Animation politique Zaïre, solo zang door Nyboma kunt u de toen zeer jonge Nyboma ook zien zingen. In 1972 hebben Pépé Kallé, Dilu Dilumona en Papy Tex, Orchestre Lipua Lipua dan al verlaten om hun eigen band op te richten: Empire Bakuba, genoemde naar het traditionele Kuba koninkrijk in Midden Kongo. Van al deze orkesten is Verckys dus de producer. Maar hij neemt niet alleen de muziek van Empire Bakuba op in zijn studio’s, in het nummer “Nazoki” is hij ook de zanger.

Pépé Kallé was een heel grote, zeer gezette man. Zijn lengte was 2,10 meter en hij woog 150 kilo. In 1998 sterft hij aan een hartaanval.

Ook voor de orkesten Les Grands Maquisards, Zaiko Langa Langa, Langa Langa Stars en Victoria Eleison heeft Verckys muziek opgenomen in zijn Vévé opnamestudio’s.

Les Grands Maquisards wordt in 1969 opgericht door Ntesa Daliènst en Dizzy Mandjeku, nadat Sam Mangwana zijn orkest Festival des Maquisards had ontbonden.

Zaiko Langa Langa bestaat al sinds 1969, en uit een afsplitsing hiervan, Viva La Musica, ontstaat in 1981 een nieuwe afsplitsing, Langa Langa Stars.

Victoria Eleison is opgericht in 1982 door Kester Emerite Emeneya (die eigenlijk Jean-Baptiste Emeneya Mubiala heet), als deze Viva La Musica verlaat na een breuk met Papa Wemba.

De betekenis van enkele titels:

Maria Mboka” = “Het dorp van Maria”

Tokosenga Na Nzambe” = “Wij gaan aan God vragen”

Mbongwana” = “Verandering”

Sommige woorden komen erg veel voor in Congolese liedjes, zowel in de titels als in de tekst. Zo betekent het woord “BOLINGO” “liefde” of “schatje”. Het woord “MOTEMA” betekent “hart” en “MOTEMA NANGAYA” is “mijn hart”.

 

  1. Orchestre Kamalé: Ditu, auteur: Rickos Kinzunga, Single Editions Fuka-Fuka-1, 1975, African 90.861 B, 3’05
  2. Animation politiques Zaïre, Canta Nyboma, YouTube, 1’30
  3. Orchestre Lipua Lipua: Kamalé, auteur: Nyboma Danos, Single Kamalé, 1973, African 90.663 B, 5’30
  4. Orchestre Bella Bella: Lipua Lipua, auteur: Mulembu Tshibau, Editions Vévé VV.122, 4’50
  5. Verckys & Orchestre Vévé: Nakomitunaka, auteur: Single Série Vévé 96, 1972, African 90.613 B, 6’24
  6. Orchestre Les Bakuba: Nazoki, auteur: Seskain Molenga, Single Série Vévé 95, 1972, African 90.626 B, 4’50
  7. Orchestre Empire Des Bakuba: Massamba, auteur: Dilu Dilumona, Single Série Vévé 116, 1972, African 90.635 B, 4’52
  8. Ntesa Daliènst & Les Grands Maquisards: Maria Mboka, auteur: Ntesa Daliènst, Single Série Vévé 51, 1971, African 90.503 B, 5’50
  9. Ntesa Daliènst & Les Grands Maquisards: Tokosenga Na Nzambe, auteur: Ntesa Daliènst, Single Série Vévé 53, < 1971, African 90.496 B, 7’08
  10. Emeneya Emerite & Le Victoria Eleison: Wabelo, auteur: Fatema Lolae, LP Wabelo, 1986, Editions Vévé International EVVI 56, 4’30
  11. Langa Langa Stars: Mbongwana, auteur: Espérant Kisangani Ndjeinga-Ka, LP Verckys présente Langa Langa Stars, 1983, Editions Vévé International REM 340, 10’15

 

Tekst van Nakomitunaka:

 

Ik vraag mezelf af

Mijn God, ik vraag mezelf af

De zwarte huid, waar komt dat vandaan?

Onze voorvader, wie was hij?

Jezus de zoon van God, was een witte

Adam en Eva waren witten

Alle heiligen waren witten

Waarom toch, oh mijn God

In Gods boeken zien we

Alle engelen: hun beelden zijn wit

Alle heiligen: hun beelden zijn wit

Maar de duivel: zijn beeld is zwart

Deze onrechtvaardigheid, waar komt dat vandaan, oh moeder

Zwarte huid, waar komt het vandaan

De Ooms (“les oncles”, de kolonialen) verhinderen dat we het begrijpen

Beelden van onze voorouders, het mag niet van hen

De fetisjen van onze voorouders, ze accepteren ze niet

Maar in de kerk zoals we kunnen zien

Bidden we met de rozenkrans in de hand

We bidden tot de beelden waar de kerk vol mee staat

Maar deze beelden zijn allemaal witten

Mijn God waarom?

De profeten van de witten, we accepteren ze

Maar die van de zwarten, accepteren zij niet

Mijn God waarom hebt u ons zo gemaakt?

Afrika heeft zijn ogen geopend

Afrika, we zullen niet teruggaan, oh moeder

 

Samenstelling:
close
Om deze functionaliteit te gebruiken moet u zijn. Heeft u nog geen account, registreer dan hier.

Maak een account aan

Wachtwoord vergeten?

Heeft u nog geen account? Registreer dan hier.

Pas het wachtwoord aan