Oriënt Express

Deze aflevering is gewijd aan één van de oudste vormen van klassieke Arabische zang. Muwashshah (enkelvoud/Muwashshahat meervoud in Nederlandse Moe-oua-sjah / Moe-oua-sjaha-at).  Het begrip komt van het Arabische woord voor “het omgorden, het aandoen van een sjaal, ketting te versieren” en is gekoppeld aan
een Arabische poëzievorm die in het 10^de eeuwse Andalusië ontstond (het Iberische schiereiland). Deze kenmerkt zich door het ontbreken van de strikte regels van de klassieke Arabisch poëzie en het opnemen van informele spreektaal en buitenlandse woorden. De op deze poëzie gebaseerde muziek heeft dezelfde naam gekregen: “Muwashahat Andalusya”. De muzikale vorm zoals we die nu onder deze naam kennen is echter ontstaan tussen Syrië en Egypte van de 18^de en de 19^ste eeuw. De “Muwashshahat” dienen als een basis van veel klassieke Arabisch muziek en worden sinds de 19d^e eeuw in veel stijlen uitgevoerd (bijvoorbeeld als deel van de klassieke suite “wasla“ of later zelfs als leermateriaal. De muzikale vorm kenmerkt zich door geraffineerde en vocaal veeleisende melodieën, ondersteund door ingewikkelde lange ritmische cycli (zie hier bijvoorbeeld), vaak opgevuld met kreten en  uitdrukkingen zoals: Aaah, Yela lala ya lelli, amaan..enz. De Muwashah wordt vaak in groepen gezongen en neemt de vorm aan van een vraag en antwoordspel tussen de zanger en het koor, waarbij de zanger de mogelijkheid heeft al improviserend versieringen toe te voegen. Vooral bij oudere ensembles is die levendige manier van uitvoeren goed te zien en te horen. Ietsje meer dan de meer schoolse uitvoering van institutionele muziek ensembles. Vooral de stad Aleppo in Syrië stond bekend om het levendig houden van deze bijzondere traditie. Daar werd deze zang zelfs op bruiloften en bij religieuze festiviteiten ten gehore gebracht. (De tekst is echter niet religieus en gaat over schoonheid. liefde en verlangen en het genot door wijn). Dit zijn vaste kenmerken van Soefi poëzie waarin de aardse en sensuele genoegens in metaforische zin een spirituele lading en betekenis krijgen.

De meeste composities waren anoniem, maar dat veranderde eind 19^de en vroeg
20^ste eeuw, toen opvallend veel composities, vooral in Egypte (door o.a Mohamed Othman, Daoud Husni en Sayed Darwish) en Syrië werden gemaakt. De stad Aleppo bracht de laatste grote componist van dit genre voort, Omar Al Batsj, die in 1950 is overleden.

We luisteren naar verschillende uitvoeringen, divers in tijd en stijl en afkomstig uit de Levant en Egypte.

Music concert Sabah Fakhri (Aleppo

Traditional feest Aleppo (1980s):

Egyptian TV/Radio ensemble (1960s):

1. Ramani bi sahmi Hawahu / Arrow of love caught me  (Composed by Dawood Hosni Cairo 1870-1927)
   Hassan Haffar and Aleppo ensemble. 02:57
2. Fika Kol ma arah hasan (All that I see in you is beauty) (Anonymous)
   Louis Hage/Aida Chalhoub. 02:00
3. Jalla man qad sagha bardan / Tarraz arrayhaan
   Ensemble Morkos (Lebanon 1990s). 03:13
4. . Qatili: Ensemble Morkos (Lebanon) 02:48
5.  Qatili: Sayed El-Safty (78 rpm recording Egypt crica 1912). 03:15
6. . Kahala as-sihru, Laure Daccache (Egypt 1950s). 03:25
7. . Ejma’au bilqurb / Jall man qad saou’warak, Sabah Fakhri (Syria-Aleppo). 05:35
8. Wasla Yakah: Suite in maqam Yakah of 4 Muwashshahat  (composed by Omar Al-Batch, Aleppo 1885-1950)
   Saahi Qum Lil-Hani (Friend,let’s go to the tavern), Husnuki N-Nishwan (Your intoxicating beauty), Mubarqa’u L-Jamali (Hidden Beauty) and Bi’abi Bahi (O Your dazzling beauty).
   Performed by Hassan Haffar and Aleppo ensemble.
   The Aleppo suites live Paris 1999). 12:35
9. Qultu lamma ghaba  (composed by Omar Al-Batch)
   performed by Hassan Haffar and Aleppo ensemble.
   The Aleppo suites live Paris 1999). 07:52
10. Al- Oyoun el-Kawasir (Anonymous): Aisha Hassan (Egypt 1960s). 03:48
11. Al-‘azara al-maissat  (Anonymous): Beirut Oriental ensemble. 05:02
12. Hayyara Al-Afkaar (He made me confused) (Anonymous)
    Beirut Oriental ensemble. 02:35
13. Hayyara Al-Afkaar Sayed El-Safti (78 rpm record circa 1910). 04:00