De tweede Symfonie in E minor Op. 27 van Sergei Rachmaninov
Dit veelomvattende en grootschalige werk is misschien wel één van de laatste grote romantische symfonieën; het stuk ging op 26 januari 1908 in St. Petersburg in première. Er volgde direct uitvoeringen in Moskou en Rachmaninov nam zijn 2e symfonie mee op tournee naar de VS, waar de première in 1909 in Philadelphia plaatsvond. In 1910 waren er ook nog twee uitvoeringen in Engeland.
We moeten ons realiseren dat Rachmaninov op 35-jarige leeftijd een bekend en gevierd componist en pianist was, die vanuit Dresden, waar hij en zijn gezin in 1906 waren komen wonen, zich makkelijk door het rijke Europese muziekleven van voor de 1e Wereldoorlog bewoog. De weg naar dit mooie leven toe was echter niet eenvoudig geweest. Met name de teleurstelling na de desastreuze uitvoering van zijn 1e symfonie in 1897 had Rachmaninov aan de rand van de afgrond gebracht. Een langdurige depressie, die daarop volgde werd pas teniet gedaan na intensieve hypnosetherapie bij de beroemde Dr. Nicolai Dahl. Het gevolg was het 2e pianoconcert, een compositie die direct een vaste plaats in het concertrepertoire in zou nemen.
Datzelfde gold eigenlijk enkele jaren later ook voor de 2e symfonie. In alle delen van de symfonie treffen we een zelfverzekerde componist, die met het orkest kan doen wat hij wil. Een rustige opbouw vanuit enkele motieven wordt gevolgd door een exuberante uitweiding met breed uitgesponnen strijkersmelodieën of blazerspassages. Beroemd is natuurlijk het oor-strelende langzame deel met schier-eindeloze klarinetsolo. Zo’n thema waarvan je denkt: ‘dat ken ik toch ergens van’. Vanaf de eerste uitvoeringen werden er coupures in het werk aangebracht, die door Rachmaninov overigens oogluikend werden toegestaan. In onze tijd zijn die coupures niet meer gebruikelijk.
Ook vanavond hoort u de complete versie, d.w.z. bijna een uur grandioze ‘Russische somberheid’, zoals Strawinsky gekscherend placht op te merken. Het is bijna niet te ontkennen dat de partituur wordt doorspekt met terugkerende noodlotsmotieven, een techniek die we van Tsjaikovsky kennen. De muziek zelf is toch over het algemeen exuberant en optimistisch van toon. Het eindeloos lyrisch verlengen van thema’s in deze indrukwekkende partituur straalt toch vooral vertrouwen uit. Luistert u naar de 2e symfonie in e kleine terts van Sergei Rachmaninov door het Londense Philharmonia Orchestra onder leiding van Mariss Jansons, voor wie deze symfonie een lijfstuk was.
Samenstelling:
