Mariama

Het muzieklabel Ngoma wordt in 1948 in Léopoldville (het huidige Kinshasa) opgericht door de Griekse zakenman Nicolas Jéronimidis. Orchestre Beguen Band is één van de huisbands van het Ngoma label. De band beschikt dan over zangers zoals Léon Bukassa, Frank Lassan en Tchadé, die eigenlijk Floriant Tuka heet.

Het nummer “Kobeta Mwasi Te” (= “Sla geen vrouw”), met zangers Léon Bukassa en Remy, is in het Braziliaanse ritme Baïo. De tekst:

Aha Sidonie, je bent echt mijn vrouw – al sloeg ik je, je bent echt mijn vrouw – besef dat je iets verkeerds gedaan hebt – Ramon, trouw met me – schat, ik heb echt genoeg van jou – ik vind dat we een leuk stel zijn – Ramon, gisteren heb je mij geslagen – schat, vandaag is het jouw beurt om me naar het ziekenhuis te brengen – mijn lijden is jouw lijden geworden – schat, ik ben de verliezer in dit verhaal, waarom heb je me geslagen?

De zanger, gitarist en contrabassist Frank Lassan is geboren in 1936 in Stanleyville, het huidige Kisangani, als Jean-Marie Asumani. Vanwege de politiek van “Authenticité”, in 1967, waarbij president Mobutu beval alle Westerse namen te wijzigen in “authentieke” Zaïrese namen veranderde Frank Lassan zijn naam eerst in Fariala wa Nyembo en later in Fariala Yembo wa Assani.

Vanaf 1954 speelt hij bij de Rumbanella Band, later bij de Beguen Band en tenslotte gaat hij met een eigen begeleidende band verder. Hij brengt dan diverse albums uit, waaronder de LP “Sarakoule”.

In zijn nummer “Omba Likita”, een in het Kiswahili gezongen cha-cha-cha, is “Omba”de naam van de eerstgeborene van een tweeling.

Ook Léon Bukassa richt een eigen band op: Jazz Mango. En ook begeleidt hij als zanger de multi-instrumenalist Albino Kalombo. Het begeleidende orkest heet hier Groupe Rythmique Ngoma, een andere huisband van het Ngoma label.

In het in het Lingala gezongen “Bukasa Aleli” (= “Bukasa huilt”) gaat het over Margarita, zijn grote liefde die hem niet eens een brief kan sturen: Alsjeblieft, praat tegen me, Léon huilt, Léon rouwt.

Ook het in Kiswahili gezongen “Bertha Roho Mbaya”, van Albino Kalombo met Léon Bukasa, gaat over liefdesverdriet:

Bertha, waar ben je? – je blijft stil, sinds je vertrok, zelfs geen brief – Bertha – zelfs geen groeten – je bent me vergeten, liefje.

De zangeres Martha Badibala is afkomstig uit Noord-Oost Congo. Ze zingt samen met Caroline Mpia, begeleid door de Groupe Rythmique Ngoma.

De tekst van het nummer “Keba Malamu Na Mobali Wa Ngai” (= “Blijf van mijn man af!”) zegt: Ik verafschuw schande – ik hield je voor een vriendin – alleen om te merken dat je een tweesnijdend zwaard bent – blijf van m’n man af.

In het lied “Ba Mbanda Basuani” (= Rivalen zijn aan het vechten) waarschuwt een man om geen andere vrouw te nemen, en als je dit niet serieus neemt, dan wordt het probleem in het openbaar opgelost: “De rivalen zijn op straat aan het worstelen”.

De ballade “Martha Ake Kotoka Mai” wordt gezongen door Martha Badibala, samen met zanger en gitarist Wendo Kolosoy, De tweede gitarist is hier Henri Bowane, die, net als Wendo Kolosoy, gelieerd was aan het Ngoma label.

“Rumba Ya Matoko Na Bandumba” wordt gezongen in Kikongo door Maître “Colon Gentil” Samuel Nzungu.

De merengue “Sebele” van Khim Valentino en het orkest Dynamic Jazz wordt gezongen in het Lari, de taal van een stam die rond Brazzaville woont..

Camille Feruzi is geboren in 1912 in Stanleyville. Zijn vader speelde accordeon. Wanneer zijn vader aan het werk was, oefende hij stiekem op zijn accordeon. Hij was een van de eerste Congolese artiesten die muziek opnamen. Omdat Franco zich herinnerde dat zijn eigen vader erg van accordeon hield, heeft hij hem in 1970 gevraagd enkele oude wijsjes op te nemen. De tekst van “Josephine” van Camille Feruzi en Mysterious Jazz: Josephine, ik huil om je; ik breng de nachten door in m’n vader’s huis; al wachtend op jou; wanneer ga je komen?

Met dank aan Harm van der Wal en Barbera Schuil voor het beschikbaar stellen van hun Afrikaanse muziek.

Playlist:

1. Tchadé & Jazz Beguen: Naboyi, auteur: Tchadé, 45 RPM, 1963, Ngoma J DN 72 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 2’37
2. Beguen Band: Penepene, auteur: Léon Bukasa, Ngoma 1886 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’00
3. Beguen Band: Kobeta Mwasi Te, auteur: Léon Bukasa, 78 RPM, 1958, Ngoma 1887 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 2’53
4. Orchestre Beguen Band: Député Taty Samuel, auteur: Bemi, RPM 45, Pathé PF 11554, 3’16
5. Franck Lassan & Rumbanella Band: Rumbanella Bande, auteur: Franc Lassan, 45 RPM, Ngoma 1691, Ngoma N°1022 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’06
6. Franc Lassan & Beguen Band: Omba Likita, auteur: Franc Lassan, 45 RPM, Ngoma 1909, Ngoma N°1022 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’05
7. Frank Lassan: Mama Tumba, auteur: Frank Lassan, LP Sarakoule, CID (2) CID 485, 5’47
8. Rumbanella Band: Clara Badimuene, auteur: Léon Bukasa, CD The Kinshasa-Abidjan Sessions – The Very Best Of Congolese Rumba, 2003, Marabi Productions 46823-2, 4’48
9. Léon Bukasa & Jazz Mango: Bukasa Aleli, auteur: Léon Bukasa, EP, 1961, Ngoma 2160, Ngoma N°25 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’07
10. Albino Kalombo & Léon Bukasa: Bertha Roho Mbaya, Ngoma 1803, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’07
11. Martha Badibala & Caroline Mpia: Keba Malamu Na Mobali Wa Ngai, auteur: Martha Badibala & Caroline Mpia, Ngoma 1606, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’05
12. Martha Badibala & Caroline Mpia: Ba Mbanda Basuani, auteur: Martha Badibala & Caroline Mpia, Ngoma 1606, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’08
13. Martha Badibala & Wendo Kolosoy: Martha Ake Kotoka Mai, auteur: Martha Badibala & Wendo, Ngoma 444, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 3’14
14. Maître “Colon Gentil” Samuel Nzungu & Tip Top Jazz: Rumba Ya Matoko Na Bandumba, auteur: Maître “Colon Gentil”, 78 RPM, 1959, Ngoma 1920, Ngoma 1920 / CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 2’59
15. Khim Valentino & Dynamic Jazz: Sebele, Ngoma 2017, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 2’58
16. Camille Feruzi & Mysterious Jazz: Josephine, auteur: Camille Feruzi, Ngoma 1923, CD The Soul Of Congo: Treasures Of The Ngoma Label, 2023, Planet Ilunga PI 10 CD, 2’54
17. Rumbanella Band: Kellya, CD The Kinshasa-Abidjan Sessions – The Very Best Of Congolese Rumba, 2003, Marabi Productions 46823-2, 5’40