Klankbron 103 De Ainu
De Klankbron met een programma over de Ainu, een volk dat leeft op Hokkaido in Japan en tot voorkort ook op Sakhalin, Kamchatka en de Koerilen die nu deel uitmaken van Rusland. Er zijn nog wel een paar honderd afstammelingen die er wonen maar de taal is in Rusland sinds de jaren tachtig uitgestorven. In Japan is de taal ook bedreigd maar sinds het begin van deze eeuw vindt er een herleving plaats. Sindsdien hebben de Ainu, hun taal en cultuur ook een mate van erkenning.
We beginnen met een opname uit 1957 die afkomstig is uit de collectie van de Indiana Universiteit in de Verenigde Staten. Het is een liefdeslied. Dan volgt een andere archiefopname gemaakt door de Japanse Radio en opgenomen op opneembare platen in dit geval op Sakhalin. Het zijn kopieën van een plaat die in het bezit was van de Belgische etnomusicoloog Paul Collaer en waarvan een kopie zich nu bevindt in de verzameling van het “Centre de Recherche en Ethnomusicologie” in Parijs. Het kraakt en tikt maar het zijn zeldzame opnamen dus gaarne een paar minuten geduld en probeer het bijzondere te horen. Het zijn een danslied, een paar helaas nu verdwenen Rekukara liederen, liederen die vergeleken kunnen worden met de Inuit keelzang liederen. Verder een mondharp en een Tonkori, een Ainu citer, solo. Daarna volgen een zestal liederen van de door Philips uitgegeven LP Ainu liederen in de serie Unesco muzikale bronnen. Het zijn opnames uit 1976 van de Japanse etnomusicoloog en hoofd van het Hokkaido Ainu Culture Research Center Kazuyuki Tanimoto en de Canadees Jean-Jacques Nattiez. Het zijn een drietal Upopo’s, zittende liederen met een rituele context, een danslied van het beren festival, een langer sjamanistisch lied gezongen door een vrouw afkomstig uit Sakhalin en een wiegelied met een opvallende rollende r wat gezien wordt door de Ainu maar ook door veel andere culturen als een teken van schoonheid.
Sinds het begin van deze eeuw vindt er een herleving plaats van de Ainu muziekcultuur met als centraal figuur de Tonkori speler Oki Kano die begon als reggae en dub muzikant maar zich steeds meer heeft ontwikkeld tot vertolker van de Ainu traditie en producent van Ainu uitgaven. U hoort nu een tweetal nummers van de inmiddels overleden zangeres Umeko Ando die ooit begon als traditionele zangeres maar met Oki Kano samenwerkte en experimenteerde met het toevoegen van nieuwe geluiden als boventoonzang of instrumenten uit Centraal Azië. U hoort eerst een danslied en dan een upopo. Het wordt gevolgd door een zestal liederen van de groep Marewrew een groep van vier vrouwen die voornamelijk upopo’s zingen, in dit geval een roeilied, een ijsdans lied, een lied over het vallen van de sneeuw uit een boom, een danslied, een lied over het doden van een walvis en een traditioneel lied over de beren ceremonie, wat het belangrijkste ritueel van de Ainu is, met een meer experimentele muzikale begeleiding. Aan de manier van zingen van Marewrew kun je horen dat zij sterk beïnvloed zijn door de muziekschool i.e. westerse standaarden van stemvorming. Tot het einde van de uitzending kunt u nog luisteren naar een lied van Umeko Ando, Iuta Upopo, het lied van de stamper met op Tonkori en als producent Onki Kano en twee leden van Marewrew als achtergrondzangeressen.
01 Pirika Pirika 0’45
Song of beauty and love. I will choose a good-hearted man as husband.
rec. Kyojiro Kondo, Willem Anderson Murphy
Hokkaido, 1957
https://libraries.indiana.edu/kondo-ainu-music-collection
02 Hechiri, Rekukara, Mashuna, Tonkori 4’23
Chants populaires Aïnou, Japon +
Japanese Radio Institute
Jan. 1, 1947 – Dec. 31, 1951
district de Sakhalin
CNRSMH_I_1991_002_004_04
PyC.54.1.6
Copies de M, Collaer 33T40cm
Chants de danse: Hechiri 2; Rekukara” (chants de fillette) 1,3,4,5; Mashuna 1;
Tonkori 2
https://archives.crem-cnrs.fr/archives/items/CNRSMH_I_1991_002_004_04/
03 Upopo 1 2’07
Kiyo Kurakawa, Teru Nishizama : vocals, percussion on a lid of a chest
LP Ainu songs Japan, A1
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Nibutani June 1976
Sitting songs sung during rituals
“Gods have come from above, Gods have come to the hill near the ritual side”
04 Upopo 2 2’03
Kiyo Kurakawa, Teru Nishizama : vocals, percussion on a lid of a chest
LP Ainu songs Japan, A2
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Nibutani June 1976
05 Iyuta-Upopo 2’53
Kiyo Kurakawa, Teru Nishizama : vocals, pounding
LP Ainu songs Japan, A3
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Nibutani June 1976
Pounding flour for dumplings as offerings during the bear festival
06 Rimse 2’45
Yoshi Shikato, Akino Fuchise : vocals
LP Ainu songs Japan, A4
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Okaribe June 1976
Dancing song during the bear festival
07 Tus 13’25
Sato Huse : vocal, Kaco (single membrane drum)
LP Ainu songs Japan, B2
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Kushiro June 1976
Also of Sachalin origin, the shaman slowly climbs up to an extrasensory world in audio
08 Ihumke 2’07
Kiyo Kurakawa : vocal
LP Ainu songs Japan, B6
Unesco Collection Musical Sources
Philips 6586 045 26
recordings Kazuyuki Tanimoto, Jean-Jacques Nattiez in the village of Nibutani June 1976
Nursery song. The way of singing in high-register falsetto is called Hororuse and is considered to be of high beauty.
09 Eri Rimse 4’07
Umeko Ando : voice
Rikanreasi Ozeki: Voice
Oki Kano : tonkori
Rekpo: Vocal
Kapiw: Vocal
Masato Kimura: Percussion
Norihiko Yamakita: Percussion
Masahiko Todoriki: Khoomei, Doshpuluur, Igil
Album Upopo Sanke
Pingipung 081, tr. 2
10 Iyomante Upopo 5’53
Umeko Ando : voice
Oki Kano : tondori
Rekpo: Vocals
Album Ihunke,
Pingipung 060 tr. 5
11 Honkaya 1’01
Boat Rowing Song
Marewrew
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Album Ukouk
Pingipung 085, tr 1
12 Etukuma Kara 1’13
Marewrew
Dance Practice on Ice
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Album Ukouk
Pingipung 085, tr 2
13 Sikata Kuykuy 2’00
Marewrew
Snow Falling from a Tree
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Album Ukouk
Pingipung 085, tr 10
14 Horippa 1’23
Dance Song
Marewrew
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Album Ukouk, also on the album Mikemike Nociw
Pingipung 085, tr 11
Map of designs
15 Hunpe Pa Wa 2’22
Marewrew
From The Whale Head
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Album Ukouk
Pingipung 085, tr 13
16 Kanerenren 3’21
Bear Ceremony Song
Marewrew
Rekpo, Hisae, Mayunkiki, Rim Rim : vocals
Oki Kano : Tonkori
Album Ukouk
Pingipung 085, tr 16
17 Iuta Upopo 6’20
Umeko Ando : voice
Rikanreasi Ozeki: Voice
Oki Kano : tonkori
Rekpo: Vocal
Kapiw: Vocal
Masato Kimura: Percussion
Norihiko Yamakita: Percussion
Masahiko Todoriki: Khoomei, Doshpuluur, Igil
Album Upopo Sanke
Pingipung 081, tr. 4
