Vandaag in de schijnwerpers: Robbert Jan de Neeve, programmamaker Klassieke Muziek bij de Concertzender. Hij is verantwoordelijk voor twee programma’s: ‘Zuiver Klassiek’ op woensdagen van 14 tot 15 uur en ‘Afgestoft’ op dinsdagen om 18 uur. Morgenavond aandacht voor František Krommer-Kramár.
Vanavond (dinsdag 19 februari) heeft hij in het programma ‘Afgestoft’ een opname uit 1994 van violiste Isabelle van Keulen en de Amsterdamse Bach Solisten onder leiding van Ton Koopman die Mozarts Vioolconcert nr 5 in A (KV 219) spelen, opgenomen in het Concertgebouw in Amsterdam. En de “Heine-lieder” van Schumann, uitgevoerd door de mezzo Mitsuko Shirai samen met de pianist Hartmut Höll. Dat is een opname uit 1998, ook in het Concertgebouw. Prachtig!
En woensdag 20 februari is zijn programma ‘Zuiver Klassiek’ gewijd aan František Krommer-Kramár, een van oorsprong Tsjechische componist van hobo- en andere blaasconcerten. De Neeve: ‘Krommer-Kramár is geboren in Moldavië (Tsjechië) als Krámar, maar toen hij naar Wenen verhuisde nam hij de Duitse naam Krommer aan. Hij schreef schattige muziekjes, een beetje het idioom van Mozart en Haydn. Heel leuke muziek. Hij heeft veel meer geschreven dan je zou denken: symfonieën, kamermuziek, opera’s, cantates. Veel ligt nog in archieven. Het is net geen Mozart en Haydn, maar echt de moeite waard om naar te luisteren.’
Robbert Jan de Neeve heeft een lange staat van dienst bij de Nederlandse radio. Werkte voor de NOS, Radio 4 en Classic FM. Nu hij met pensioen is werkt hij twee dagen per week voor de Concertzender.
Waarom klassieke muziek?
‘Mijn familie was al generaties lang met klassieke muziek bezig en de paplepel was dus niet ver weg. Al vrij snel ontdekte ik Mozart en die is altijd mijn favoriete componist gebleven. Geniaal en nog steeds ontdek ik weer nieuwe details. Van daaruit is mijn belangstelling verbreed mede door mijn opleiding en professionele loopbaan. Je kunt mij dus gerust een omnivoor noemen.’
Hoe kies je je onderwerpen en je muziek?
‘Voor mijn programma “Zuiver Klassiek” kies ik muziek uit de periode 1750-1830, de echt klassieke periode. Ik werk thematisch. Zo’n thema is een manier om mezelf en de luisteraar te verrassen. Momenteel maak ik – omdat het 2019 is – programma’s over componisten die geboren of gestorven zijn in een jaar dat op een 9 eindigt. Dan komen er componisten boven als František Krommer-Kramár (geboren in 1759), František Xaver Richter (geboren in 1709), en Leopold Mozart (geboren in 1719). Binnenkort doe ik Joseph Haydn, die in 1809 is overleden.’
Waar werk je aan je programma’s? Hoe gaat dat in zijn werk?
‘Meestal werk ik thuis. Ik hoef niet alle cd’s af te luisteren, het meeste ken ik wel. Meestal werk ik met de database van de Concertzender. Daar staat zoveel in. Zo’n programma maken is veel administratief werk. De teksten maken is het meeste werk.’
Heb je thuis veel muziek staan?
‘Dat valt wel mee, ik heb zo’n 1000 cd’s. Mijn vrouw roept wel eens: “Heb je nu alwéér een cd gekocht?” Maar ik houd nu eenmaal van cd’s. Met een cd heb je iets in handen. Sommige collega’s hebben tegenwoordig weer een voorkeur voor met vinyl, maar ik vind vinyl te veel ruimte innemen. Mijn cd’s koop ik meestal via internet, er zijn te weinig platenzaken meer over.’
Wat is volgens jou de kunst van goede klassieke programma’s?
‘Je moet oppassen dat je de luisteraars niet overvoert met informatie. De meeste luisteraars hebben radio aan staan als achtergrond, de informatie komt toch niet over. Bij Radio 4 dragen ze soms lappen tekst voor, waar niemand naar luistert. Het woord moet minimaal zijn. De muziek is het belangrijkst.’
Hoe kies je je inhoud van je programma’s?
‘Voor het programma “Afgestoft” put ik uit onze muziekbank ConcertPodium. Daar staan de eigen concertopnamen van de afgelopen 30 jaar in, alsmede collecties van muziekorganisaties waar wij mee samenwerken. Dus daar signaleer ik wat de collega’s recentelijk hebben ingevoerd.’
Hoe en waar beluister je zelf muziek?
‘Ik luister vooral naar radio en naar cd’s. Naar YouTube of Spotify luister ik niet. Ik heb die kanalen wel onderzocht hoor, maar ik vind ze niet prettig. Almaar word je doorgestuurd naar andere muziek. Liever houd ik zelf in de hand waar ik naar luister. Als je streaming muziek op internet luistert heb ik het gevoel dat je in een luchtledig zweeft. Die streamingdiensten zijn mij te commercieel. Je wordt steeds naar zijpaden geleid, net als bij Facebook en Twitter. Je krijgt allemaal informatie voorgeschoteld waar je niet om gevraagd hebt.’
Maar traditionele radio reikt de luisteraar ook informatie aan waar die niet om gevraagd heeft?
‘Dat is anders. Radio heeft een educatieve taak. Vanwege dat educatieve vind ik het ook zo leuk om voor Concertzender te werken. Je kunt mensen kennis laten maken met alle soorten muziek. De muziek staat er centraal. Ik vind het jammer dat Radio 4 steeds meer als een popzender werkt, waarbij de mensen belangrijker zijn dan de muziek. Dat heeft allemaal met luistercijfers te maken. Maar het schijnt wel te werken, als je de luistercijfers mag geloven.’
Dat is dan toch goed?
‘Als je naar commerciële doelstellingen kijkt misschien wel, maar ik vind dat de publieke zenders een andere taak hebben. Een educatieve taak. Zeker bij de klassieke zender.’
Luister je zelf veel naar radio?
‘Ja ik heb veel radio aan staan. ’s Morgens luister ik naar Radio 1 en ’s avonds naar Radio 4. Naar Concertzender luister ik weinig. Dat komt omdat ik alleen via de ether luister, niet via de tv of internet. Radio via de ether is ooit bedacht om het luisteren gemakkelijk te maken en het werkt uitstekend. Ik heb geen behoefte om me allemaal extra abonnementen op laten te dringen.’
Wat is volgens jou het belang van Concertzender?
‘Concertzender is een goed alternatief voor Radio 4. Het heeft een veel breder pakket aan muziek dan de Hilversumse zender. Daar mag wel meer publicitaire aandacht voor zijn.’
Door: Lucie Th. Vermij
Programma’s van Robbert Jan de Neeve: – ‘Zuiver Klassiek’ – ‘Afgestoft‘
