Op 24 mei 1972 biedt het concertpodium van het Parijse ‘Théatre de la Musique’ een aparte aanblik. Tegen de achtergrond van loom bewegende, bezwerende basorgel-formules -afgespeeld via een bandrecorder- improviseert de Amerikaanse minimal-componist Terry Riley in kleermakerszit op een klein keyboard-orgeltje. Zijn vingers dansen zwierig over het klavier. Riley doopt dit optreden in Parijs ‘Persian Surgery Dervishes’. Een rake titel, want de transcendente klanken roepen moeiteloos het beeld op van een rondtollende dervish. De hypnotiserende orgel-baslijnen uit de bandrecorder weerspiegelen een ritmisch ademhalingsproces dat in z’n dwingende cadans rechtstreeks lijkt afgeleid van de zikr, een islamitisch mystiek ritueel waarbij de deelnemers door ritmische recitatie en ademhaling in trance geraken. Riley’s tijdloze, hallucinerende ‘Persian Surgery Dervishes’ verkreeg al snel een cult-status en behoort tot de ‘minimal music’-klassiekers. De elpee werd uitgebracht op het Franse avant garde label Shandar (SR-10015, P 1972). Ter vergelijking komt na Riley’s muziek een opname aan bod van een islamitische zikr-ceremonie, waarin naast zang, recitatie en dans, de ademhaling een essentiële rol vervult als voertuig naar ‘goddelijke beleving’. Te horen is de Zikr-ceremonie van de Naqshbandi Soefi-Orde uit Turkmenistan (Ellipsis Arts CD4010 ; P en C 1995).
