Requiems zijn niet altijd triest van toon. Antonio Lotti lijkt nog te twijfelen.
Laten we eerst de componist van vandaag kort voorstellen. Antonio Lotti (1667-1740) werd geboren in Venetië, en kwam tot rijping precies op het moment dat de Italiaanse muziek een ware revolutie doormaakte. Nieuwe akkoordprogressies uit het spoor van Corelli en (Alessandro) Scarlatti openden oneindige mogelijkheden om de muziek ‘op te seksen’: gevarieerder, stuwender, ‘lekkerder’ te maken. In 1717 vertrok Lotti naar Dresden, waar men net als in Venetië wel van een beetje uiterlijk vertoon hield – iets waarvan talloze barokmonumenten in die stad nog getuigen. Hij bleef er maar twee jaar, maar hij schreef er enkele zeer belangrijke werken. Opvallend is dat hij tot op redelijk hoge leeftijd nog relatief moderne muziek schreef.
Lotti schreef veel kerkmuziek, die pas tegen het eind van de twintigste eeuw de aandacht kreeg die ze verdiende. Toen zijn Requiem werd afgestoft, viel het meteen op hoe onbekommerd het stuk klonk – iets wat niet alleen in de majeurtoonsoort F-groot zit, maar ook in het gebruik van trompetten. “Als je niet beter weet, denk je dat je naar een kerstcantate zit te luisteren”, schreef een recensent destijds. Maar halverwege wordt het andere koek. De toonsoort verspringt naar c-klein en de muziek is ineens een stuk dramatischer. Dat laatste mogen we letterlijk nemen. De treurnis die we horen is typisch Italiaans: het requiem is doortrokken van opera-invloed, en veel aria’s hadden in operahoofstad Napels niet misstaan.
De uitvoering – overigens de Nederlandse première – is in handen van Daan Manneke, al tientallen jaren als componist en dirigent een van de voorvechters van de koormuziek in Nederland.
