Emancipatie

Haydn schreef zijn leven lang pianotrio’s, of beter: deze vorm heeft hem zijn leven lang beziggehouden. Periodiek schreef hij steeds weer een serie pianotrio’s, en elke keer was zijn stijl verder ontwikkeld. In het begin was het trio maar een veredelde pianosonate, waarin de viool de hoofdzaak van de melodie meespeelde en de cello alleen de baslijn versterkte. Het Trio in E uit 1797 hoort tot zijn laatste trio’s. De piano domineert de textuur nog steeds, maar vooral de viool krijgt veel meer te doen dan vroeger. Zo verandert het trio langzaam van huismuziek in concertmuziek.

Toen Haydn in Londen was, sloeg zijn aanwezigheid in als een bom. Men vond het prachtig dat de grootste componist van het moment naar Engeland kwam, waar geen componist van internationale reputatie vandaan kwam. Hij kon helemaal niet meer stuk nadat hij tientallen liederen met Engelse teksten schreef: volksliedbewerkingen, maar ook zettingen van poëzie. Hier horen we drie liederen op teksten van Anne Hunter, aan wie ze ook zijn opgedragen. We horen hoe het lied, een beetje zoals het pianotrio, langzaamaan verandert van muziek voor amateurs in muziek voor de concertzaal. Zo’n kunstwerk als de liederen van Schubert is het nog niet, maar we zijn op weg.

Maar uiteindelijk was er één ding waarvoor het publiek in Londen echt naar de concertzaal kwam: Haydns symfonieën. Dat waren de grote tophits. Dat de grote Haydn ze speciaal voor Londen geschreven had, en ze daar in première liet gaan, dat vond men daar fantastisch. Maar ja, je kon een symfonie een paar keer live horen en dan was het voorbij. Wat nu als je die muziek nog eens wilde horen? Salomon, de impresario die Haydn naar Londen had gehaald, zag daar wel brood in. Hij arrangeerde Haydns symfonieën voor, jawel, pianotrio. Zo konden amateurs die muziek thuis naspelen en bleven Haydns geniale noten langer in je hoofd hangen. In onze tijd, waarin je muziek zonder moeite vanaf de plaat, ja zelfs gratis op internet kunt horen, hebben we zulke kamermuziek-arrangementen niet meer nodig. Toch zou het zonde zijn als deze arrangementen nooit meer klonken, moet het Muidens Fortepiano Trio gedacht hebben. Daarom horen we nu nog eens de 104e symfonie.

Ook Michael Haydn komt aan bod. Natuurlijk stond die man in de schaduw van zijn beroemde broer, maar alsnog werd hij in zijn tijd als topniveau gezien, als iemand die meekon met Mozart. De Solange Knowles van de achttiende eeuw, zouden we kunnen zeggen. Aan liefhebbers van de klassieke periode is hij warm aanbevolen.