Onder de noemer Tumult! startte vrijdag 9 september een nieuwe concertserie in de Willem Twee Toonzaal in Den Bosch.
Elektronisch tumult kent geen grenzen in Willem Twee.
Tumult maken. In principe doen musici niets liever. Van hemelse herrie tot verstilde passie kan live muziek in alle toonaarden van het podium spatten. De wereld van de elektronische klankkunst botst prettig met die van de geïmproviseerde muziek. Ongedwongen spontaniteit en elektrificerende spanning gaan hand in hand.
Voor deze concertserie Tumult! werken de Willem Twee studio’s samen met de programmeurs van de jazz en geïmproviseerde muziek. De met de Toonzaal verbonden Willem Twee studio’s zijn inmiddels wereldwijd bekend als een plek waar je naar hartenlust kunt experimenteren met een heel bataljon aan analoge synthesizers, oude computers en meetapparatuur. Geregeld komen musici uit heel de wereld langs voor werksessies. Fikse kruisbestuivingen tussen de klankwerelden van de elektronische- en improvisatiemuziek zijn er nog niet op deze eerste avond, maar de acts trekken wel alle registers open.
De in Berlijn bivakkerende, Franse componiste Jessica Ekomane trapt af met een korte set. Deze zomer ging ze aan de slag in de Willem Twee studio’s. Ze richtte haar blik op een reeks oude, analoge computers die voor complexe, mathematische berekeningen werden gebruikt. Maar deze computers blijken ook hele elementaire muzikale bouwstenen te bevatten. Op het podium koppelt ze de pure elektronische klanken van twee van deze oude computers aan het softwareprogramma max/msp op haar laptop. Alsof je een kijkje krijgt in de elektronische keuken van Ekomane. In het eerste deel gaat ze nog onbehouwen te werk met denderende, industriële ritmes, maar zodra er tintelende melodieën opborrelen begint de rauwe materie te leven. Eenvoudige, doch swingende elektronische lol, die herinneringen oproept aan de vroege experimenten van de Amerikaanse componiste Laurie Spiegel.
Lol valt er ook te beleven wanneer de Schotse vocaliste/componiste Genevieve Murphy en de Britse gitarist Andy Moor (The Ex) het podium betreden. Het duo wordt aangekondigd als een van de opwindendste live-acts in de hedendaagse, Nederlandse impro-scene en dat is niets teveel gezegd.
In haar werk laveert Genevieve Murphy tussen performancekunst, eigentijdse muziek, spoken word en rock. Zet daar het stekelige, experimentele punkrockgeluid van gitarist Andy Moor tegenover en je hebt een opzienbarend duo. Bij aanvang laat Murphy zich van haar meest experimentele zijde zien. De tape van een spoelenrecorder trekt ze traag uit zijn spoel, waardoor er een diep zoemend geluid ontstaat. De tape sleurt ze over het hele podium. Uiteindelijk staat Murphy stil in een hoek, en declameert ze met haar fraaie Schotse accent enkele van haar poëtische teksten. Spoken word met een absurd, surrealistisch randje, onder meer over een verdwaalde kogel in je kop. Onderwijl laat Moor zijn elektrische gitaar gedecideerd galmen en gieren, om de spanning nog meer op te voeren.
De overige songs – als je ze zo mag noemen- hebben een meer benaderbaar karakter. Liederen met een verhalende opbouw, waarbij Murphy en Moor uit een vooruitstrevende postpunk-vaatje tappen. Murphy’s gortdroge, bespiegelende toontje en Moors explosieve gitaarspel zijn aan elkaar gewaagd. Hier en daar denk je aan de geweldige, moderne Britse postpunkband Dry Cleaning, eveneens met een vrouwelijke woordkunstenares (Florence Shaw) als frontvouw.
In haar merkwaardig meanderende songs wroet Murphy graag rond in haar eigen gedachtenspinsels. Om de angst voor spinnen te overwinnen of een ode aan haar grootmoeder te brengen. Met zijn onversneden gitaarriffs en onvoorspelbare invallen tilt Moor de songs boven zichzelf uit. Indrukwekkend is het slot wanneer Murphy zingt over haar vreemde ontmoetingen in een duistere Amerikaanse bar. Tegen het eind bespeelt Murphy een heuse Schotse doedelzak. De doedelzakdrones en gitaarriffs bulderen hemels door de zaal. Hoogtepunt van de avond, zonder meer.
Slotakkoord is voor de Berlijnse synthesizergoeroe Hainbach. Een enthousiasmerende spring-in-‘t-veld die niet alleen specialist is op het gebied van analoge synthesizers maar er ook dolgraag over vertelt, onder meer op zijn blog. Als live-surprise gaat Hainbach (alias voor Stefan Paul Goetsch) een duet aan met twee medewerkers van de Willem Twee studio’s die zich naast de Toonzaal bevinden. Rikkert Brok en Hans Kulk kruipen in de elektronische studio’s achter de analoge computers en meetapparatuur, terwijl Hainbach live in de zaal reageert op hun verrichtingen. IJle, atmosferische ambient kabbelt door de zaal. Een specialiteit van Hainbach, waarbij hij zich laat beïnvloeden door de Berliner Schule (Klaus Schulze), de ambient van Brian Eno en de dancemuziek. Gaandeweg het concert kiest Hainbach steeds meer zijn eigen pad. Rustgevende, space-muziek met trippy elementen, waar Hainbach live de ritmische klanken van een Afrikaanse duimpiano in verwerkt. Behoedzaam en met stijl bewandelt Hainbach de randen tussen kunst en kitsch. Een aangenaam slaapmutsje voor een kakelbonte muziekavond.
Een volgende Tumult-avond staat voor december gepland in de Willem Twee toonzaal. In Den Bosch blijven ze ondertussen actief. Begin november vindt het driedaagse FAQ Festival voor elektronische muziek plaats in het kader van November Music. Binnenkort wordt het programma bekend gemaakt: www.novembermusic.net
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Foto: Genevieve Murphy.
Luister hier naar Hainbach in X-Rated op zondag 15 december 2019.
Luister hier naar Hainbach in X-Rated op zondag 17 november 2019.
Luister hier naar Genevieve Murphy in Concertzender Live op maandag 17 juni 2019.
Luister hier naar Genevieve Murphyin Concertzender Live op maandag 5 februari 2018.
