Amandine Beyer en haar Gli Incogniti verraste ons met een concert in de Geertekerk nu geheel gewijd aan de Italiaanse violist en componist Nicola Matteis.
Maandag 31 augustus 2015, 11.00 uur | Geertekerk Utrecht
Gli Incogniti / Amandine Beyer – Nicola Matteis: False Consonances of Musick
door Govert Jan Bach
De Italiaanse violist en componist Nicola Matteis (Napels 1670 – London na 1714) verhuisde naar Londen waar je toen als musicus moest zijn en had grote invloed op de ontwikkeling van het vioolspel aldaar. Zijn naam is heden ten dage nog te onbekend. Incognito, onbekend, daar waar deze mooie formatie zijn naam aan dankt.
Het is begrijpelijk dat Beyer voor zijn werk valt. Ze wijdde er al een hele CD aan onder de intrigerende titel 'False consonances of melancholy'. Er gebeurt van alles in zijn muziek en Matteis zoekt constant de grenzen op. Zowel in muziek en woord. Zijn titels geven dat al aan. 'Andamento Malinconico', zoiets als een gepassonieerde gang door de melancholie.
Dat zijn indringende teksten, maar wat horen we? Dan moeten we Amandine zien en horen spelen. Het is altijd dansant en met een natuurlijke bekoorlijkheid. Maar ook volledig vrij. Lichaam en instrument vallen bij haar volledig samen. Het lijkt moeiteloos, maar dat is het natuurlijk niet. Het is een volledig opgaan in de muziek en daarmee vergroeien. Techniek wordt spel. En dan horen dat de stukken van Matteis een enorme range aan extreme gevoelens laten horen. Van teder tot bizar, van labiel tot obstinaat. Een grensganger. Beyer zoekt die grenzen op.
De Preludio van Suite in a, waarmee het concert begon, is voor viool solo. En dan zijn we inderdaad niet ver van Bachs solostukken. We weten al hoe die hondsmoeilijke stukken van Bach in handen van Beyer klinken: zo licht als een veertje, terwijl ze staan als een huis. Bachs muziek voor viool komt niet uit de lucht vallen. Italianen als een Matteis zijn steeds heel dichtbij.
Maar de muziek van Matteis laat ons wel alle hoeken van de kamer zien. Grillig, onvoorspelbaar, humoristisch vaak. Vioolironie. Heel Napolitaans is het om met lange noten te werken en de leidtoon zo lang vast te houden dat je naar de oplossing ervan gaat snakken. De opera was waarschijnlijk dichtbij in zijn leven.
In quartet of quintetformatie (afwisselend met 2e viool/gamba/theorbe of barokgitaar/klavecimbel) laten de perfect spelende collega's van Beyer horen wat de spanwijdte van deze muziek is. Een Sarabande heet bij Matteis 'Sarabande amorosa'. En dan hoor je ineens dat eigenlijk alle Sarabandes 'amorosa' zijn. Liefdesdans.
Het slot van het concert werd gevormd door het laaste deel van Suite in C, met de titel: 'Diverse bizarrie sopra la vecchia sarabade o pur ciaconna', beetje kort door de bocht vertaald met: Diverse rariteiten over de oude Sarabande of de zuivere Chaconne. De musici speelde dit stuk op zo'n swingende manier dat de geest van Pluhar even werd opgeroepen. Of in de prachtige woorden van Beyer zelf in het programmaboek: 'Zijn muziek en geestkracht oscilleren altijd tussen zekerheid en magie, het gekende en het ondoordringbare'.
Wij mochten een uur getuige zijn van Amandines queeste.
