Je houdt ervan of je gaat het uit de weg: kerstmuziek. De meeste artiesten nemen wel één keer in hun carrière een kerstnummer op, en dan zijn er nog de oorspronkelijke christmas carols. Waar komt die muziek vandaan en welk nummer is het best verkocht?
Er wordt meer muziek geluisterd dan in de rest van het jaar. Er gaan speciale kerstzenders de lucht in, er worden enorm veel concerten georganiseerd en zelfs op de hoek van de straat tref je kleine koren die stemmige muziek brengen. Dit gebeurt allemaal in de donkerste dagen van het jaar, van eind november tot de laatste dagen van december. Voeg daar fraaie kerstverlichting aan toe en de kersttijd is zoals deze bedoeld is: sfeervol, muzikaal en authentiek.
Kerstmuziek is niet zo vanzelfsprekend als we denken. Het waren in de oudheid vooral christelijke liederen die in de kersttijd werden gezongen. Het was frater Sint Franciscus van Assisi die vanaf 1223 toneelstukken organiseerde die met de kersttijd te maken hadden. De acteurs brachten het verhaal over de geboorte van Jezus ook in liederen ten gehore. In feite waren dit de eerste echte kerstliederen.
White Christmas van Bing Crosby is het bestverkochte kerstlied
De bekende Christmas Carol is typisch Engels. Het was in de vijftiende eeuw dat in Engeland kleine koren langs de deuren gingen om deze kerstliederen ten gehore te brengen. Er kwam een kink in de kabel toen in 1640 de Puriteinen, een protestantse stroming, het voor het zeggen kregen in Engeland. De kerstliederen werden vanaf dat moment verboden, maar families bleven ze in huiselijke kring gewoon zingen tijdens de kerstdagen. Daarmee overleefden de carols het aanvankelijke verbod. In het negentiende-eeuwse Victoriaanse tijdperk waren ze weer helemaal terug en werden ze in boeken vastgelegd. Hier werden door musici steeds vaker varianten op gemaakt, minder religieus en vrij ingevuld. De kerstmuziek was een feit.
Tegenwoordig is er kerstmuziek te over. White Christmas, gezongen door Bing Crosby, is het bestverkochte kerstlied en Jingle Bells, geschreven door James Lord Pierpont, was oorspronkelijk een Thanksgiving song. Voor de rest kun je er genoeglijk vanuit gaan dat ieder kerstlied echt voor kerst is geschreven. Van Driving home for Chirstmas van Chris Rea tot Maria Carey’s All I want for Christmas is you.
Kerstconcerten in het Muziekgebouw aan het IJ
Wil je liever live kerstconcerten bijwonen dan kun je in de decembermaand je hart ophalen in onder meer het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam. Dat gaat van het Weihnachtsoratorium van Bach door de Nederlandse Bachvereniging tot Een Engelse Kerst, een concert gegeven door het Britse koor Tenebrae. Christmas met André (Rieu) kan ook. Daarvoor moet u naar Maastricht. Dit zijn niet de enige plekken waar concerten in kerstverlichting kunnen worden bijgewoond. De meeste steden bieden ze aan.
Blijft u liever thuis dan is Sky Radio Christmas dé radiozender om 24/7 naar te luisteren. Is dat te veel van het goede dan bieden alle radiozenders regelmatig kerstmuziek aan het einde van het jaar. En de klassieke zenders brengen prachtige concerten ten gehore die in het teken staan van deze donkere dagen van het jaar en die twee bijzondere kerstdagen.
Bekende zangers strijken met hun kerstnummers veel geld op
Terug naar de oudheid. Wist je dat het oudste Nederlandse kerstlied ‘Nu sijt wellecome, Jesu lieven Heer’ is? Het is afkomstig van het Kyrie Eleison en stamt uit de dertiende eeuw. Daar wordt geen cent aan verdiend, wat wel het geval is met onder meer Michael Bublé’s It’s beginning to look a lot like christmas en Mistletoe van Justin Bieber. Celebrities strijken heel wat miljoenen op met het ieder jaar ten gehore brengen van hun kerstnummer.
Het meest bijzondere kerstlied uit de moderne tijd is misschien wel Band Aid’s: Do they know it’s christmas dat in 1984 werd gezongen. Zanger en tekstschrijver Bob Geldof en producent Midge Ure hadden een plan. Zij wilden geld inzamelen om de hongersnood in Ethiopië zoveel mogelijk een halt toe te roepen. Dat deden ze door alle mogelijke Britse zangers bij elkaar te brengen, van Bono (U2), Simon le Bon (Duran Duran), George Michael, Sting, David Bowie, Boy George en Paul McCartney tot Paul Weller en Phil Collins. Ze vormden met nog een groot aantal andere artiesten samen een band, Band Aid. Op 28 november 1984 werd de single Do they know it’s christmas uitgebracht. Even voor kerst. Een tijd waarin liefdadigheid het beste werkt. Het nummer scoorde dan ook enorm, in alle mogelijke landen.
In de zomer van het jaar daarop werd een liefdadigheidsconcert georganiseerd Live Aid. Hieruit bleek dat niet alleen de song tijdens de kerstdagen goed scoorde. De opbrengst van dit concert ging alle perken te buiten. Het bracht meer dan 245 miljoen dollar op, terwijl er op een miljoen Britse pond was gerekend (1,65 miljoen dollar). Het concert werd niet alleen in het Londense Wembley stadion in Engeland gehouden. Er waren tegelijkertijd optredens in onder andere Philadelphia in de Verenigde Staten, en ook in Nederland op meerdere kleine locaties, waaronder in Den Haag. Het evenement werd in enorm veel landen rechtstreeks uitgezonden en werd daarmee een van de grootste mediaspektakels die de wereld ooit had gezien.
Veel muziekstijlen brengen kerstmuziek voort
Veel radiostations zullen Do they know it’s christmas ook deze kerstdagen weer laten horen. Het is inmiddels een evergreen die kan concurreren met die van Chris Rea. Moderne kerstliedjes zullen er ook weer zijn. Miss Montreal en Nick & Simon doen jaarlijks een duit in het zakje. Maar de klassiekers blijven. Van een klassieker als White Christmas tot aan de klassiekers van Handel (Messiah), het kerstconcert van Corelli, natuurlijk Bachs Weihnachtsoratorium en de Christmas Carols van King’s College. Zo is er voor iedereen wel een kerstlied of -concert dat in de smaak zal vallen. Geen kerst zonder muziek.
