Golven vol heavy emoties op Roadburn 2022

Het blijft surrealistisch. Na jaren weer live muziek beleven in volle, zweterige zalen met enthousiaste liefhebbers. Alsof de tijd heeft stilgestaan, of er eigenlijk niet toe doet. De laatste normale editie van festival Roadburn vond plaats in 2019. Ook toen verkende het festival alle randen van alles wat heavy was. Niet alleen metal, doom, stoner en psychedelica, maar ook kleurrijke uitstapjes naar avant-garde, postrock, jazz en elektro. Vorig jaar vond nog een bekroonde online-editie plaats van Roadburn onder de noemer Roadburn Redux. Maar muziek moet vooral live klinken en gedeeld worden.

Kon u niet bij Roadburn zijn, en benieuwd zijn naar welke muziek daar zoal te horen is, onder dit verslag vindt u een lijst met allerhande radio programma’s, die een indruk kunnen geven. Maar ook radio programma’s, die op zich zelf al vol verrassingen zorgen.

De comeback.

Met de comeback-editie van 2022 verzet het Tilburgse Roadburn wederom alle bakens, en niet zo’n beetje ook. Ingegeven door alle coronamiserie van afgelopen jaren, pakken veel optredens buitengewoon emotioneel uit. Musici hebben de blik naar binnen gekeerd en nieuwe energie en inspiratie opgedaan. Na lange tijd weer geconfronteerd te worden met een stampvolle zaal, dat laat niemand onberoerd. Musici niet, maar het publiek zeker ook niet.

Het begint al meteen goed. Donderdag 21 april opent de Roadburn-vierdaagse (21 t/m 24 april) met een knal. Roadburn heeft dit jaar twee centrale festivallocaties: de vertrouwde 013-poptempel en de Koepelhal vlakbij het station. De Koepelhal is handig verdeeld in een grote zaal (The Terminal) en een wat kleinere locatie, de Engine Room. Die openingsdonderdag staat de Canadese band Big Brave in een angstaanjagend volle Terminal. Dit is voor veel mensen even wennen. Big Brave zorgt voor een kolkend startschot met zijn stomende, strooptrage drone-rock. Intense, luide muziek die een hele ruimte vacuüm kan trekken, het publiek in een extatische bubbel achterlatend. Middelpunt is leadzangeres Robin Wattie die met haar hoge stemgeluid voor de emotionele pieken zorgt. Aan het eind pinkt Wattie enkele tranen weg. Een propvolle zaal en de onvoorwaardelijke steun van Roadburn grijpen aan.

Persoonlijke gevoelsstormen laaien tijdens deze editie wel vaker op. Dan wordt ook ineens helder wat het woord heavy betekent.

Vol overtuiging.

Roadburn 2022 krijgt de titel ‘Redefining heaviness’ mee. Een trefzekerder festivalthema was niet denkbaar. Je zou heavy kunnen zien als loodzware, persoonlijke, emotievolle muziek en dan maakt het niet uit of de muziek luid of fluisterzacht is. Heavy staat vooral voor ‘conviction’. Musiceren en componeren vol overtuiging. Zo omschrijft performer en componist Kristin Hayter alias Lingua Ignota het woord ‘heavy’ tijdens een inspirerende talk. Een seminar over de band tussen klassieke, eigentijdse muziek en heavy Roadburn-muziek. De geïnterviewden blijken opvallend veel affiniteit met klassiek en modern gecomponeerd te hebben. Zo luistert vooruitstrevend black-metal componist Hunter Hunt-Hendrix graag naar Brahms (Vierde symfonie), Reich (Music for 18 Musicians) en Stravinsky (Le Sacre du Printemps). Vooral de faseverschuivingen in de minimal music van Reich en Glass zijn favoriet. De verrassende ritmiek en instrumentale twists in Stravinsky’s Sacre zijn ook een grote inspiratiebron voor Kristin Hayter. Op de slotzondag maken zowel Hunt-Hendrix als Lingua Ignota veel indruk.

Met zijn blackmetalband Liturgy en een kamerorkest voert Hunt-Hendrix zijn uiterst persoonlijke opus ‘Origin of the Alimonies’ uit. Blazers, strijkers en harpklanken mengen zich met de ziedende krachtexplosies van de black metal. In zijn ambitieuze werk beschrijft Hunt-Hendrix zijn emotionele transitie van man naar vrouw. Een louterende beslissing die hij vertaalt naar een eigen mythische wereld. De aangrijpende performance met een getergd brullende Hunt-Hendrix wordt begeleid door weinig verhullende filmbeelden. Een optreden dat er bij iedereen inhakt. Qua podiumdramatiek doet Lingua Ignota er nog wat schepjes bovenop. Voor het eerst voert ze werk van haar laatste album ‘Sinner Get Ready’ uit. Op een verhoogd podium bezingt priesteres Hayter de diepe afgronden en hoge pieken van het geloof in thuisland Amerika. Zondes en valse predikers, maar ook de bemoedigende gospelmuziek en een rotsvast vertrouwen in het leven. Naarmate Lingua Ignota meer melodie in haar schrijnende, bijna bluesy songs toelaat, wordt de achterliggende emotie voelbaar. Ronduit ontroerend is slotlied ‘Pennsylvania Furnace’. Liedkunst vol ‘conviction’, zoveel is duidelijk.

Tijdens Roadburn klinken er meer opmerkelijke kruisbestuivingen tussen klassiek en heavy. In opdracht van Roadburn componeerde de Londense celliste Jo Quail een werk voor cello solo en een flink kamerorkest. Eerder had Quail al opgetreden op Roadburn met postrockband Mono. In haar ‘The Cartographer’ kiest Quail niet voor de gemakkelijke weg. Schurende orkestpartijen en venijnige cellozang verklanken de ontberingen van zeevaarders en ontdekkingsreizigers. Verbeeldingsrijke muziek, waarin de fascinatie voor de ongeremde en ongerijmde zee alle aandacht opeist. Een doorbraakwerk voor Roadburn, dat zich in de toekomst op meer gelijk geaarde, baanbrekende projecten wil werpen.

Orkestklanken zijn ook te horen bij de Franse postrockband BRUIT < die zelfs een vierkoppig blaasorkest meeneemt. Als de Europese equivalent van postrocklegendes Godspeed You! Black Emperor schildert Bruit < met rijke klankkleuren en filmische vergezichten. Ook de Italiaanse synthesizervirtuoos Blak Saagan laat zich vergellen door twee musiciennes op slagwerk en strijkers. Zijn sfeervolle eerbetoon aan de vermoorde politicus Aldo Moro heeft wel wat weg van een imaginaire soundtrack bij zo’n heerlijk groezelige jaren zeventig giallo/misdaadfilm uit Italië.

Een zegetocht is er voor de Nederlandse elektronische art-rock formatie GGGOLDDD, die zich dit keer laat begeleiden door een heel strijkorkest. Ze spelen hun album ‘This Shame Should Not Be Mine’ integraal. De charismatische zangeres Milena Eva (tevens curator tijdens Roadburn, naast haar medebandlid Thomas Sciarone) spaart zichzelf niet en gaat helemaal op in haar persoonlijke relaas over seksueel misbruik. Deze dappere ontboezemingen verpakt GGGOLDDD in songs die beklijven en een groot publiek verdienen.

Muisstil.

Integere liedkunst die pijnlijk dichtbij komt en heavy is in het kwadraat. Je zou het niet op Roadburn verwachten, maar timide singer-songwriters krijgen dit jaar alle ruimte. In de grote zaal van 013 kruipt Roadburn-lieveling Emma Ruth Rundle achter de piano en met haar verstilde, melodische songs krijgt ze vervolgens de stampvolle zaal muisstil. Op haar album ‘Engine of Hell’ duikt ze in haar persoonlijke belevingswereld, op zoek naar antwoorden die er misschien nooit zullen komen. Minstens zo indrukwekkend is het optreden van de band 40 Watt Sun van singer-songwriter Patrick Walker. Hypnotische, minimale songs vol openhartige melancholie. Muziek die sympathieke herinneringen oproept aan de jaren negentig slowcore van bands als Red House Painters en vroege Low.

Persoonlijk hoogtepunt was het optreden van de Amerikaanse Midwife (alias van Madeline Johnston). Narcotische dreampop in één lijn met acts als Grouper en Ekin Fil. Maar Midwife’s rocksongs stralen meer rauwe street-credit uit, je hoort de rokerige roadburn van het leven door de songs heen. Van heftige, mislukte relaties tot de grauwe eenzaamheid van de grote stad. Live moet Midwife het niet van overacting of dramatiek hebben. Haar krachtige songs vertellen het hele verhaal. Jammer alleen dat haar platen zo slecht verkrijgbaar zijn.

Voor de ware exotische buitenbeentjes is sowieso altijd plek op Roadburn. Want de hele wereld is weer welkom in rockcity Tilburg. Het Indonesische duo Senyawa verbaast met een vlammende retoriek en zelfgebouwde snaarinstrumenten. Gruizige avantrock met vlijmscherpe metalrandjes. Stralend middelpunt is zanger/volksmenner Rully Shabara, die het publiek eenvoudig om zijn vingertje windt. Nog luidruchtiger is de noise formatie Duma uit -nota bene- Nairobi. Het duo produceert klaterende noise-erupties, die heel wat levendiger zijn dan je in eerste instantie verwacht. Zanger Martin Khanja begeleidt de knetterende blastbeats met zijn rondzwaaiende rastaharen en driftige passen. Hun opruiende noise zou zomaar een politieke boodschap kunnen herbergen.

Roadburn had dit jaar een wel heel opvallende primeur. Voor het eerst vonden er intieme concerten plaats in Tilburgs vermaarde jazzclub Paradox. De Belgische alleskunner, ambientpionier en jazzverkenner Dirk Serries mocht een flink deel van de concerten cureren. Dirk Serries (ook actief als programmamaker voor De Concertzender) trapte zijn reeks af met een soloconcert. Noodgedwongen want Serries’ sparringpartner, koperblazer Kristoffer Lo, moest afhaken vanwege een vertraagde vlucht. Gelukkig maar, want Dirk Serries solo op elektrische gitaar is Serries op zijn best. Ambient gitaardrones die zich langzaam evolueren en het publiek in trance verzetten. Inmiddels is Serries een meester in het drone-metier. Minimalistisch is ook Serries’ optreden met zijn formatie Tonus. Pianiste Martina Verhoeven begint met een Morton Feldman-achtig, repetitief patroon, waarna ieder ensemble-lid behoedzaam aanschuift. Zachte saxofoonimprovisaties van Colin Webster gaan op in Serries’ subtiele gitaarweefsels. Slagwerker Tom Malmendier zorgt voor kleine aardverschuivingen door op het juiste moment te roffelen en te trommelen. Uitgebeende minimal music, die past in de lijn van de Wandelweiser school en Morton Feldman. Heavy muziek van het allerstilste soort. Ongelofelijk dat Roadburn zo weids de vleugels heeft uitgeslagen en de heavy muziek naar nieuwe dimensies en hoogtes tilt. Nog mooier is dat het publiek het gretig oppikt. De toekomst belooft veel meer moois.

Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.

Luister naar Big Brave in Pakrammel.

Luister naar Lingua Ignota in Radio Elastica.

Luister naar Le Sacre du Printemps in In De Schijnwerper.

Luister naar Blak Saagan in X-Rated.

Luister naar Emma Ruth Rundle in Radio Elastica.

Luister naar Senyawa in Resonator.

Luister naar Dirk Serries & Trösta in X-Rated.

Luister naar Dante Boon & Dirk Serries in Concertzender Live.

Luister naar Dirk Serries en Martina Verhoeven in Pakrammel.

Luister naar Martina Verhoeven in Portamento.

Luister naar Colin Webster in Portamento.

Luister naar Tom Malmendier in Portamento.