Het Tilburgse festival voor eigenzinnige kunst en muziek, Incubate pakte dit jaar de draad weer kordaat op. Een gerevitaliseerd Incubate koos wijselijk voor een andere festivalopzet. In mei was de eerste van drie afzonderlijke festivaledities die verspreid over het jaar plaatsvinden. De septembereditie is gewoontegetrouw een stuk groter (8 t/m 11 september). Vier dagen underground muziek, experimentele elektronica, krankjoreme rockuitspattingen en onvermoeibare muziekveteranen.
Thurston Moore
The Thurston Moore Group op de openingsdonderdag was meteen een geweldige binnenkomer. Sonic Youth is niet meer, maar Moore ontpopt zich steeds meer als het compositorische genie achter de rocklegende. Montere melodieën verpakt in afwijkende gitaarstemmingen, bevreemdende stiltes en dikke lawaaimuren, het blijft het succesvolle handelsmerk. ‘Speak to the Wild’ en het nieuwe ‘Aphrodite’ doen meteen aan Moore’s oude band denken. Nieuw is het psychedelische, bijna kosmische prog-randje dat enkele rocksongs meekrijgen. Eén van de nieuwere nummers, ‘Turn On’, neemt bijna een kwartier in beslag. Op de achtergrond zijn beelden van sterrenstelsels en supernova’s te zien. Moore heeft zo te horen flink door zijn krautrock-verzameling gegrasduind. In zijn nieuwe band wordt Moore terzijde gestaan door onder anderen gitarist James Sedwards en bassiste Deb Googe van die andere rocklegende My Bloody Valentine. Voorjaar 2017 wordt het nieuwe album van Moore en kompanen verwacht.
Moving Furniture Records
Het label Moving Furniture Records van Amsterdammer Sietse van Erve kreeg de eerste festivaldagen een aparte showcase in het intieme Paradox. Een sympathiek label dat grossiert in drone-muziek en subtiel elektronisch experiment. Sietse van Erve alias Orphax mocht het bal openen met een laptopset. Zijn traag verglijdende elektronische drones schuiven steeds soepeler in elkaar. Zeer relaxte muziek die beleeft knikt naar drone-meesteres Eliane Radigue en stiltemeester Michael Pisaro. De Nederlandse IJslander BJ Nilsen kiest wat later op die donderdagavond voor een meer gevarieerde aanpak, met lang uitgesponnen ambient klankweefsels vol omgevingsklanken, drones en snerpende signalen. Een dag later is nieuwe labelgenoot, de Griek Tasos Stamou, aan de beurt. Hij heeft net het album ‘Koura’ uitgebracht op Moving Furniture. Zijn drones vermengt hij met live verwerkte klanken op een aangestreken en getokkeld psalterium (citer). Met een ijzingwekkende kalmte ontvouwt hij zijn pastorale dronelandschap. Soms verontrustend met felle citerpassages, dan weer wegzinkend in serene klanken. In de verte doet zijn fysieke aanpak denken aan de vroege experimenten van de Nieuw-Zeelandse dronekeizer Birchville Cat Motel.
Eighties revival
In de zweterige kelder van V39 is ondertussen een ware eighties revival gaande, de zoveelste. De Britse band Circuit Breaker blijft nog steken in een houterige ode aan het undergroundgeluid van Cabaret Voltaire en Tuxedomoon, maar de enthousiasmerende Franse elektropoppers Rendez Vous klinkt zo lekker fout ‘jaren tachtig’ dat je er vanzelf in meegaat. In ieder geval veel beter genietbaar dan het stroeve huwelijk tussen fluisterelektronica en driemansdrumgeweld dat Shackleton serveert met zijn ‘Powerplant’ project.
Maffe noiseprojecten
De verplichte Incubate-categorie ‘maffe noiseprojecten’ ontbreekt dit keer zeker niet. Het Duitse Anemone Tube weet een sacraal sfeertje neer te zetten in de Paradox. De wierookwalm komt je tegemoet zodra je de zaal binnenloopt, en op de projectiewand flitsen religieuze beelden en symbolen voorbij. Zelf heeft hij zijn hoofd in zijn geheel omwikkeld met een doek, met nog net genoeg ruimte voor zijn ogen. In zijn rituele noise rijgt Anemone Tube keelzang, slagwerk en dreigende klanken aaneen. Niet vernieuwend, wel vermakelijk.
Wrangler
Een van de toppers zaterdagavond was het optreden van het Britse trio Wrangler. Vorig jaar trad industrial icoon Cabaret Voltaire nog op tijdens Incubate. Toen mét Richard H. Kirk maar zonder vocalist en kernlid Stephen Mallinder. Sinds een tijd heeft Mallinder het ook weer te pakken, en kuurt hij zich live uit in Wrangler. Een trio met Phil Winter (Tunng) en synthfreak Benge (onder meer actief voor John Foxx). Stralend middelpunt van Wrangler is Mallinder die de diepe duistere beats en vileine elektronische kronkels aanvuurt met zijn vervaarlijk, vervormde stemgeluid. Nieuwe single ‘Stupid’ komt voorbij maar ook oudere nummers ‘Harder’ en ‘Modern World’. Zo te horen geen Cabaret Voltaire covers ditmaal, want Wrangler heeft inmiddels genoeg eigen materiaal op de wereld losgelaten. Of horen we Mallinder daar toch ‘Nag Nag Nag’ zingen? Inderdaad, tijdens live optredens siert hij af en toe zijn ‘Theme from Wrangler’ op met een fragment uit het illustere Cabaret Voltaire nummer.
Psychick Warriors ov Gaia
Mooie coup van het festival is het binnenslepen van de eenmalige reünie van experimentele technopioniers Psychick Warriors ov Gaia, uit nota bene Tilburg. In de jaren negentig wist deze groep op slimme wijze ambient en techno te versmelten tot een eigen stijl. Hypnotische, bijna statische roesopwekkende dansmuziek die de knietjes laat knikken, maar die ook gewoon als kalmerende luistermuziek geconsumeerd kan worden. In de kleine zaal van de 013 houden de Warriors zich gewoontegetrouw schuil, maar nieuwsgierige aagjes ontwaren de heren al snel op het balkon. De muziek staat voorop bij de Warriors. Aanvankelijk staat het publiek er wat onwennig bij. Wat spotjes en projecties (met de boodschap dat de band ‘afwezig’ is) dienen ter afleiding. Dat moet genoeg zijn.
Ghold
Wie zijn de ogen toch de kost wil geven, kan de oversteek maken naar het kleine V39. De rockkelder biedt aan het einde van de zaterdagavond nog onderdak aan een van de grote Britse experimentele stonerbeloftes van dit moment, het trio Ghold. Eén langgerekt, breed uitwaaierend nummer laat de oortjes stuiteren. Van progrock langs de dronemetal en eindigend in minimalistische stoner waar Om groot mee is geworden.
Slotdag
Op de slotdag laten vooral de veteranen van zich horen, en hoe. Eerst nog naar de skatehal van Hall of Fame voor een broeierige set van het Amerikaanse duo Muscle and Marrow. Zwoele, dreigende songs in de stijl van Anna Calvi, Jarboe en PJ Harvey. Zangeres Kira Clark eist alle aandacht op met haar slepende, smachtende stemgeluid. Keith McGraw voegt elektronica en drumpartijen toe. Angstaanjagende muziek, zeker in het slotnummer wanneer Clark de gitaar terzijde legt en letterlijk op de knieën gaat voor de helse elektronische storm die McGraw ontketent.
De rust keert terug in Paradox. Daar is new age pionier Laraaji (73) neergestreken. Kale kop, priemende ogen en gekleed in Bhagwan oranje. Eind jaren zeventig speelde hij op de citer in de straten van New York. Brian Eno pikte hem op en maakte samen met hem het beroemde ‘Ambient 3: Day of Radiance’. Tijdens zijn sessie in Paradox laat hij zich vergezellen door zijn partner Arji Cakouros. Eerder op die dag had Laraaji al een lachsessie gehouden in de Nieuwe Vorst, maar daar heb ik me maar niet aan gewaagd. Een waarlijk buitenbeentje binnen de programmering van Incubate, maar aan de buitenbeentjes herken je een goed festival. Laraaji heeft zijn hele muzikale huisraad meegenomen, van gongs, tempelbellen en ander slagwerk, tot zijn befaamde citer en duimpiano’s. Halverwege pakt hij zelfs even de mondharmonica erbij. Welkom in de ‘Peace Garden’, zo placht Laraaji te zeggen. Het stel is helemaal in haar eigen zone en dat wekt bewondering. Naar mijn smaak zijn het vooral Laraaji’s citer-passages die het meest tot de verbeelding spreken.
Silver Apples
Het slotakkoord is voor een andere veteraan, de 78-jarige Simeon Coxe III, of beter bekend als Silver Apples. Eind jaren zestig verzette zanger en elektronicaman Coxe bakens samen met zijn drummaatje Danny Taylor. Hallucinerende elektrorock was geboren met de eerste twee lp’s van het Amerikaanse Silver Apples. In 2005 overleed Taylor maar Coxe houdt de traditie in ere met solo-optredens over de hele wereld. ‘Clinging to a dream’ staat er te lezen op het Silver Apples t-shirt dat Coxe voor de gelegenheid heeft aangetrokken. Ja, je bent hip of niet. Het blijft een prachtig gezicht: de graatmagere doch vitale Coxe weggestopt achter een bric-a-brac aan ‘houtje touwtje’ vintage elektronica dat nog net niet met plakband aan elkaar hangt. Met zijn krakende stem trakteert Coxe het publiek al meteen op enkele oudjes als ‘Lovefingers’ en ‘A Pox on You’. De oude baas heeft kort geleden ook een nieuwe Silver Apples plaat (‘Clinging to a dream’) uitgebracht. Kan niet echt tippen aan het originele werk maar live krijgen nieuwe nummers als ‘Missin You’ en ‘Nothing Matters’ een extra lift mee. Hoogtepunt is voor het laatst bewaard: een uitgebreide versie van klassieker ‘Oscillations’ waarbij menigeen zich al dansend in het zweet werkt. Na afloop wacht de verbouwereerde Coxe de meest intense applaussalvo’s van het hele festival.
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Foto: Inge Bekkers.
