Search for:
spinner

Colin Currie Group speelt Reich

za 23 okt 2021
Thema: Hedendaags

Een verslag van de NTR ZaterdagMatinee in het Concertgebouw op zaterdag 16 oktober 2021.

De selfmade Amerikaanse componist houdt de touwtjes het liefst zelf in handen. Zeker de minimalisten van het eerste uur – Steve Reich, Philip Glass, La Monte Young en Terry Riley- koesterden hun eigen ensembles. Zo hou je de lijntjes kort en hou je zelf er nog een centje aan over. Maar naar mate de eerste generatie minimalisten ver voorbij de leeftijdsgrens van tachtig geraakt, wordt er ook nagedacht over de muzikale nalatenschap. In eerste instantie mochten alleen de eigen ensembles – zoals bijvoorbeeld Steve Reich & Musicians en het Philip Glass Ensemble- het werk uitvoeren, maar tegenwoordig laten Reich en Glass de teugels wat meer vieren. Zeker Steve Reich heeft dat geen windeieren gelegd. Zo wordt zijn werk uitgevoerd door topensembles als London Sinfonietta, Slagwerk Den Haag en Ensemble Modern.

Tijdens de NTR ZaterdagMatinee van 16 oktober trad de Colin Currie Group aan met een compleet Reich-programma in het kader van zijn 85ste verjaardag. De veertig jaar jongere Schotse slagwerker en dirigent Colin Currie heeft zich vol hartstocht op het repertoire van Reich gestort. Zijn groep is in korte tijd uitgegroeid tot één van de beste vertolkers van dit repertoire wereldwijd. Een mening waar Reich zelf ook achter staat.

In het weer ouderwets, gezellig drukke Concertgebouw Amsterdam gaf de Colin Currie Group een blits visitekaartje af. Ze werden daarbij vergezeld door het Britse vocale ensemble Synergy Vocals. Een opvallend gemêleerd publiek was op de Reich-matinee afgekomen. Vaders, moeders en zonen, middelbare mannen met rock t-shirts aan en de trouwe Matinee-supporters. De zaal is sfeervol verduisterd, alsof het een popconcert betreft. Zelfs het imposante orgel is achter een doek verdwenen. Alle concentratie is vanmiddag gericht op de muziek.

De aftrap was meteen raak. Het op psalmteksten gebaseerde Tehillim (1981) voor vier stemmen en ensemble, blijft een van Reichs ontroerendste werken. Hoopvolle jubelzang en bespiegelende passages wisselen elkaar af. Strijkers, trommels en ritmisch handgeklap begeleiden de ijle dan weer extatische zangpartijen. Met ferme karateklappen in de lucht stookt dirigent Colin Currie het vuurtje op en zijn ensemble gaat mee in de adembenemende tempoversnellingen. Zeer indrukwekkend is de manier waarop het ensemble de snelle delen 2 en 4 van Tehillim van extra vuurkracht voorziet. Een onontkoombare roes van overgave golft door de zaal. De tranen staan bij mij in de ogen, terwijl de man naast me kalm de ogen sluit en een tukkie doet. Dat is natuurlijk ook de raadselachtige magie van minimal music.

Deze middag stond ook in het teken van een heuse wereldpremière. Veel nieuwe stukken laat Steve Reich niet meer op de wereld los. Daarom was de allereerste uitvoering van Traveler’s Prayer (2020) iets om naar uit te kijken. Het werk is geschreven in opdracht van onder meer de NTR ZaterdagMatinee. Muziek voor twee sopranen, twee tenoren, vibrafoons, piano en acht strijkers, dat naadloos past in de gewijde klankwereld van Tehillim. Het op Joodse cantorale tradities gebaseerde werk heeft een contemplatieve, sacrale grondtoon. Na het extatische Tehillim is dat wellicht even omschakelen. Het berustende Traveler’s Prayer is een kalm klankbad, als een spiritueel gebed voor de reiziger. Of die reiziger nu rondtrekt op de aardbol, of een laatste tripje maakt naar het hiernamaals. Reich heeft zich duidelijk laten inspireren door de oude, polyfone muziek (Josquin Desprez, Johannes Ockeghem) en één van zijn favoriete componisten, Arvo Pärt. Een rustgevend, sereen adagio met een geheel eigen, melodische klankpoëzie die je niet meteen van de ongedurige New Yorker Steve Reich gewend bent.

De Colin Currie Group maakt gebruik van een uitgewogen zaalversterking. Zeker bij het majestueuze slotstuk Music for 18 Musicians (1974-1976) was het geluid om door een ringetje te halen. Colin Currie en zijn group rollen een klein uur met de spierballen. Currie speelt ook voor het eerst zelf mee. Een flink ensemble van strijkers, rietblazers en slagwerkers neemt plaats op het podium. De manier waarop de slagwerkers steeds van plek wisselen is al een eigentijdse choreografie op zich. Het hoort bij Music for 18 Musicians. Een sensuele klankmachine waarin elk radertje moet kloppen. Golven van harmonieuze strijkers en blazers klotsen op tegen kristalheldere, klaterende slagwerkpatronen. Colin Currie houdt met name de krioelende slagwerklijnen strak en herkenbaar. Het is een swingend en kolkend Music for 18 Musicians met een bijna jazzy vibe. Op de mooiste momenten lijkt het wel of het ensemble loskomt van het concertpodium en samen met de muziek even gewichtloos wordt.

Goed om te zien dat de NTR ZaterdagMatinee weer volop publiek mag ontvangen, na zo’n anderhalf jaar corona-ellende. Eigentijdse muziek en premières ontbreken vanzelfsprekend niet komend seizoen. Zo klinkt er nieuw werk van onder anderen Peter-Jan Wagemans, Francisco Coll en Karin Rehnqvist. Bijzonder is dat de NTR ZaterdagMatinee komend jaar een componist-in-focus heeft. Tussen januari en begin juni 2022 klinken er veel werken van de Deense componist Hans Abrahamsen, waaronder een concertante uitvoering van zijn opera The Snow Queen (2019).

Geschreven door programmamaker Nieuwe Muziek, Mark van de Voort.

Luister hier naar Music for 18 Musicians in het programma De Vorige Eeuw.

Luister hier naar Tehillim in het programma De Vorige Eeuw.