Genres: Classicisme | Orgel
Componist: Wolfgang Amadeus Mozart
Opnametechniek: Joost Kist
Het orgel was Mozarts lievelingsinstrument. Wat heeft hij ons op dit instrument nagelaten?
Mozart bespeelde minstens vier instrumenten op topniveau: de viool, de altviool, natuurlijk het klavier en het orgel. Natuurlijk bespeelde Mozart in zijn tijd als musicus aan het aartsbisschoppelijk hof het orgel tijdens de mis. Maar als hij op reis was en hij kreeg de gelegenheid om ergens op het orgel te spelen, deed hij dat graag.
Helaas is er vrijwel geen muziek van Mozart bewaard gebleven voor orgel solo. Mozart deed wat de meeste organisten doen, improviseren. Een dringende reden om die improvisaties op te schrijven had hij niet: Mozart had geen orgelleerlingen en ook geen plannen om zijn orgelmuziek uit te geven. Een enkele keer werkte hij een fugathema uit, maar halverwege wist hij het meestal wel en bleef de compositie onvoltooid liggen.
Gelukkig is er wel muziek voor orgel en strijkers. Mozart speelde namelijk in Salzburg niet alleen solo, maar ook epistelsonates. Die klonken in de mis na de lezing en betrokken ook het orkest. Er zijn er tientallen van bewaard; ze stammen uit verschillende delen van Mozarts dienstverband bij de aartsbisschop. Het orgel had meestal continuorol (dat wil zeggen: de organist had vooral akkoorden te spelen), maar sommige sonates hebben een concerterende orgelpartij.
Verder horen we het orgel in het overbekende motet Exsultate jubilate (eveneens voor Salzburg geschreven), en toch een keertje solo, in het losse Andante in F. Aan het einde van zijn leven kreeg Mozart een paar opdrachten voor mechanisch orgel. Lucratief, maar ook vervelend werk: het frustreerde Mozart dat het orgel alleen kleine pijpen had en daardoor maar kinderlijk klonk. Het schrijfproces was moeizaam, maar het resultaat is allerminst popperig of gekunsteld. Hier hebben we waarschijnlijk een inkijkje in de improvisatiekunsten van de rijpe Mozart.
