Wereldmuziek uitgezocht door Ab de Haas

Nordic Sounds In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de volksmuziek in Letland behoorlijk onder de duim gehouden door Russische invloeden. In de huiskamer, of liever op het platteland, klonk het uiteraard op feesten en gelegenheden, maar opnamen en uitzending met Letse volksmuziek was niet erg gewenst en gecensureerd. Dat weerhielden Ilga Reizniece (zang, viool, kokles, kalimba) en Māris Muktupāvels (zang, kokles, doedelzak, accordeon) niet om liederen en dansen op te tekenen tijdens hun veldwerktochten. Een aantal van hun liederen, die ze zelf uitvoerden, werden opgenomen, maar vanwege de beperkingen nooit uitgebracht. Pas later verschenen ze op beperkte schaal alsnog. Intussen hadden ze een aantal muzikanten rond zich verzameld dat uiteindelijk uitgroeide tot een vaste formatie. Gatis Gaujenieks (basgitaar,viool, mandoline, ukelele, zang) bleek een belangrijke aanvulling. Niet alleen op instrumenteel gebied, ook door zijn geluidscreaties en geluidstechniek. Gitarist Egons Kronbergs (ook basgitaar en bouzouki) was de nog ontbrekende schakel, samen met drummer en percussionist Vilnis Strods, later opgevolgd door Mārtiņš Linde. Ilgi: photocredits Ilgi.lv and Kristaps Kalns Zo ontwikkelde Ilgi een uniek geluid, dat je de Letse variant van de folkrock kan noemen. Stevige rocky ritmen gingen gepaard met verfijnde balladen, vrolijke dansritmen met mystieke zang. Ilgi werd een succes, ook buiten de eigen landgrenzen en streken. Nog steeds is de groep, na ruim veertig jaar, actief. Dat laatste is een breed begrip. Niet alleen in uitvoerende zin, maar ook als stimulator van de Letse (volksmuziek)cultuur door bijvoorbeeld medewerking aan films, cursussen, workshops, het uitgeven van liederen en dansen. Speciale projecten, zoals stipped-down versies van hun liederen voor ouderen en juist speelse uitvoeringen voor kinderen, het integreren van concerten met dansvoorstellingen etc maken van Ilgi een pleitbezorger van de instandhouding van de Letse volksmuziek, maar tevens met een vernieuwingsdrang naar het hier en nu. Ilgi & co – Latvisu Danci – UPE CD011 1.      Makaidu 3:41 2.      Cukas Drikos 3:07 Ilgi – Saules Meita – UPECD004 3.      Vissbija 4:00 4.      Tautesami Roku Devu 3:35 5.      Skait Mamena 5:59 6.      Dieva Deli, Saules Meitas 2:12 Ilgi – Seju veju – UPECD016 7.      Seju veju  (Sow the wind) 2:29 8.      No talienes es pazinu  (I knew from afar) 3:56 9.      Jura kraca, jura snaca  (The sea snarled and hissed) 3:56 10.  Tumsa, tumsa, kas par tumsu  (Darkness, what darkness) 3:28 Ilgi – Kaza kapa debesis – UPECD048 11.  Rīta Rasa Krita 3:38 12.  Ozolīti Zemzarīti 2:56 13.  Runā Ļaudis, Ko Runā 4:01 14.  Es Gulēju Maigu Miegu 2:26 Ilgi – Ei du dejot- ILGI CD001 15.  Dizdancis 4:04 16.  Pancakes 0:36 17.  Hotcakes 0:42 18.  Flapjack 0:47 19.  Spacecakes 1:15

Belangwekkende albums uit de folk- en rootsmuziek historie door Marius Roeting. Toekomstmuziek met een middeleeuws instrument. Zo zou je de muziek van draailiergigant Gilles Chabenat kunnen omschrijven. De Fransman begon ooit met traditionele Franse deunen, uit de Berry vooral. Hij speelt nog steeds het overgeleverde repertoire en de min of meer authentieke speelwijze past hij toe in eigen, nieuwe composities of die van collega muzikanten. Maar sinds hij beschikt over een -destijds- nieuw ontwikkelde draailier van meesterbouwer Denis Siorat, met extra bourdonsnaren en losse sympathiesnaren, ging de beer echt los. Chabenat ontplooide nieuwe technieken voor het instrument, zoals het vrij spelen van de snaren, waardoor een soort van flageolet geluid ontstaat. Hij gebruikt zijn instrument als percussievoorwerp en de sympathiesnaren als bass of als harmonieklanken . Met het elektroakoestische medium kan hij de toonsfeer en warmte aanpassen. Soms scherp, soms boterzacht klinkend. Het ene moment luister je naar de gekende draailierklank, een ogenblik later lijkt de toon op die van een hobo of klarinet. Klanken worden -zij het gedoseerd-  met apparatuur vervormd. De in feite beperkte mogelijkheden van de draailier worden door het ingenieuze, revolutionaire instrument van Siorat en in de handen van Chabenat omgetoverd tot een middeleeuwse synthesizer. Schijnbaar zijn de muzikale mogelijkheden -qua stijl, compositiestructuur etc.- onbeperkt. Toch zijn de composities van Chabenat geen avant-garde, wel modern, maar geënt op de oude traditionele (volks)muziek en dus lyrisch en harmonisch van karakter. Na een aantal albums met redelijk traditionele benadering- solo of in diverse groepen, bijvoorbeeld samen met zijn mentor Frederique Paris- nam Chabenat in 2003 een bijzonder album op met geluidsprogrammeur Edouard Papazian. Daarop wordt de relatie tussen twee machines met een rollende aandrijving geaccentueerd: de oude drukpers en de draailier. Ook de ‘geluidsklikken’ die bij beide apparaten voorkomen is een verbindende factor. De drukpers zorgde voor verspreiding van het nieuws, iets wat in oude dagen door de troubadours met de draailier eveneens gebeurde. Het is een deels experimenteel album met geluidscreaties door Papazia in en om de melodieën,  maar het is de  muziek die de hoofdrol speelt. Chabenat stond nog aan het begin van een imponerende carrière. Hij speelde en registreerde later met onder meer I Muvrini, een jarenlange samenwerking met de Franse folkheld Gabriel Yaboub en het heropgerichte Malicorne, naast ‘oude getrouwen’ als Frederique Paris, Maarten Decombel, Didier Francois en Wim Claeys.                                                   Gilles Chabenat – Musique pour vielle a roue – Ocora  559046 01.  En Route – Le Beau Voyage 3:41 Gilles Chabenat & Edouard Papazian – Le Traité Des Songes – Modal Pleinjeu MPJ 111025 02.  Un Bruit De Machine Et D-Eau 3:12 03.  Démarrage 3:30 04.  Le Traité Des Songes 4:33 05.  Couleur Par Couleur 4:01 06.  Les Grandes Capitales 3:08 07.  Du Noir 4:10 08.  L’oeil De La Lettre 5:03 09.  In-Octavo 2:18 10.  Terre Et Fer 3:13 11.  Le Lavage Des Formes 3:06 12.  La Pierre Très-Unie 3:47 Gilles Chabenat – Mouvement Clos – Buda Musique 82224-2 13.  Plein De Pluie 2:46 Trame – Trame – eigen beheer 14.  Les poules hupp-es 2:14 Gabriel Yacoub – Je vois Venir – Roseau ROS 101.02 15.  Carmin  3:58 Fublene – Quatier d’hiver – La Chavannee 16.  Passage 3:15 Gilles Chabenat & Daniela Heiderich – Un jour encore – Bemo095 17.  Les Amandiers 3:46   Alle titels: Gilles Chabenat

Muziek uit de jaren zestig van Ali Akbar Khan en Vilayat Khan met poëzie en filmmuziek, samengesteld door Pieter de Rooij.

Klankbron 93 Leh en Ue Kalong Boeddhistische muziek van Thailand en Laos Een Klankbron over de muziekstijlen Leh en Ue Kalong van Thailand en Laos. Leh wordt gebruikt voor het reciteren teksten uit de leer van het Boeddhisme als liederen die gerelateerd zijn aan rituelen, gebruiken, gewoontes en verhalen over het leven van bekende monniken. Het kan een melodie hebben die puur vocaal is als begeleid worden met instrumenten die een meer popachtige melodie spelen. Ue Kalong is een recitatiestijl uit Noord-Thailand die voornamelijk gebruikt wordt voor religieuze teksten en rituelen.  Het begint met een percussiestuk dat gespeeld wordt als een aankomende monnik, een ‘naak’ in processie trekt van zijn huis naar de tempel, Het wordt gevolgd door twee 78 toeren platen van ergens na 1917 met een uitvoering van de Leh Chuchok door een monnik uit Chiang Mai. Hij vertelt over de brahmaan Chuchok die aan Boeddha vroeg om diens kinderen. Het wordt gevolgd door Massii, het negende verhaal van de Phra Wesandon cyclus, waarin het verhaal verteld wordt over de vrouw van de Boeddha. Het is in de Ue Kalong stijl. Het is de korte versie van het verhaal en wordt uitgevoerd door de monnik Samanenrak Pan Yonan uit Wat Samuang in de Lamphun provincie van Noord-Thailand in december 2022. Dan volgt nog een Leh over de droeve lotgevallen van kinderen zonder vader uitgevoerd door de ex monnik Khampei Si Sawat uit het dorp Suvannaphum bij de stad Paklay in de Xayaboury provincie van Laos en ook opgenomen in December 2022. Daarna volgen een aantal Leh liederen in een meer popachtige stijl. Het eerste lied vertelt over de zwangerschap en de geboorte van een kind met alle pijn en gebeurtenissen die erbij horen. Het roept de toekomstige monnik op om te bidden en respect te hebben voor de melk van zijn moeder. Het wordt gevolgd door een lied waarin de toekomstige monnik, een ‘naak’ onderwezen wordt dat hij respect moet hebben voor zijn ouders en voor de leer van de Boeddha. Daarna komt het zesde deel van een lied over het leven van de bekende Noord Thaise monnik Khuba Sri Wichai en zijn daden. Wij sluiten af met een Leh door de Nederlands-Thaise groep Apichat Pakwan. Het is een lied over de gevoelens van de vriendin van iemand die voor een tijd monnik wordt. Het gaat over het verdriet van de scheiding en de hoop dat hij zich als monnik goed zal gedragen. De lange versie van Massii die bijna een uur duurt en ook uitgevoerd werd door Samanenrak Pan Yonan is eerder uitgezonden in de Klankbron van 25 januari 2019. https://www.concertzender.nl/programma/de_klankbron_484409/   01 Klong Yao He Bot Naak                                                                           3’13 The long drum for the one who becomes a monk MC Klong Yao Klong Suk (The long drum and the war drum) Onpa CS-819 02 Leh Chuchok 1                                                                                          2’57 Phra Kham Tan Wat Dok Kham, Nak Tet H.M.V.  G. C.-19-12353 P. 6819 03 Leh Chuchok 8                                                                                         2’58 Phra Kham Tan Wat Dok Kham, Nak Tet H.M.V.  G. C.-19-12360 P. 6822 04 Massii                                                                                                        12’48 Samanenrak Pan Yonan – voice rec. Fred Gales, Wat Samuang 12-12-2022 05 Leh about children without a father                                                   16’13 Khampei Si Sawat – voice Ban Suvannaphum, Paklay rec. Fred Gales 21-12-2022 06 Pray respect to the mother’s milk 2                                                     3’04 MC Klong Yao for the Naak (the long drum for the one who becomes a monk) Wo music sound tape V. 1002, a 3 07 Leh to teach a naak                                                                                  3’16 MC Klong Yao for the Naak (the long drum for the one who becomes a monk) Wo music sound tape V. 1002, b 7 08 Leh History of Khuba Sri Wichai 6                                                         7’15 Sema Mueng Mengrai (voc) Nakon Tippanya (comp), Wirath Sai Suwan (lyrics) MC Leh History of Khuba Sri Wichai b3 Krungthai audio limited KTC 20 09 Leh                                                                                                              5’06 Apichat Pakwan comp. Olivier Schreuder Animist Records Animist 004, A, 2018 10 Leh dub                                                                                                       5’26 Apichat Pakwan comp. Olivier Schreuder Animist Records Animist 004, B, 2018

Embodied poetry van het Mehmet Polat Quartet + Beyond the borders van Maria Farantouri & Cihan Türkoglu.

Non-stop Worldmusic Instrumentals.

Muziek uit Congo en de Franse Antillen, met het orkest Ry-Co Jazz.

Latijns Amerikaanse muziek uit de jaren 70 & 80 : Nicaragua Presente! | Colombia, Discos Fuentes | Peru, Pedro Rojas | Chili, Victor Jara | Argentinië, Raúl Barboza | Brazilië, Djavan.