Luther had bepaald: de kerkmuziek moet blijven. Aan dit besluit danken we twee eeuwen prachtige muziek. Bijvoorbeeld Bach. En Demantius.
“Moet de Duivel dan alle mooie liedjes krijgen?”, vroeg Luther zich af als zijn geestverwanten zich tegen de kerkmuziek keerden. Luther was muziekliefhebber en amateurcomponist en kon het niet over zijn hart verkrijgen de liturgie tot het uiterste uit te kleden. Dus waar Calvijn de kerkmuziek beperkte tot onbegeleide gemeentezang – iets wat we in Nederland geweten hebben! – nam Luther veel genres uit de katholieke kerk mee naar zijn eigen religie.
Tegen Pasen wordt het tijd voor de passiemuziek. In de katholieke kerk werd het passiespel in het Latijn gezongen. Dat was natuurlijk tegen het zere been van Luther, die vond dat het volk het moest verstaan. Dus werd de Duitse Bijbelvertaling van Luther zelf als tekst gebruikt. Zo ontstond een traditie die de hele zeventiende en achttiende eeuw doorliep en zijn daverende hoogtepunt vond bij de Mattheus- en Johannespassie van Bach.
Zo ver is het hier nog niet. Bij Bach is de passie een oratorium dat met recitatieven, aria’s en koren een dramatische spanningsboog opbouwt. Hier wordt de Bijbeltekst, net als voorheen bij de katholieken, rechttoe rechtaan gezet op polyfone renaissancemuziek. Een stijl die zelfs redelijk ouderwets is voor de tijd waarin Demantius deze muziek schreef (1631). Maar wel een stijl die met zijn adembenemende samenklanken nooit verveelt. En een stijl waarin we stiekem al de aanzet horen tot de stijl van Bach: de meute (turba) die in homofone blokken ‘Kreuzige’ roept, of elf keer ‘Bin ich’s’ als Jezus een verrader onder zijn discipelen ziet. Verder krijgen we nog iets extra’s in deze Passion nach dem Evangelisten Johannes und Weissagung des Lebens und Sterbens Jesu Christi aus dem 53. Kapitel des Propheten Esajae. Zoals de naam al zegt, volgen er na het lijden en sterven van Christus nog fragmenten uit het boek Jesaja. Volgens christenen wordt hierin de latere komst van Jezus al aangekondigd.
