Wat? Hebben we nog nooit Schubert gedraaid?
Sanssouci is nu anderhalf jaar onderweg, en in die periode hebben we nog niet één keer muziek van Franz Schubert gedraaid. Is deze Weense meester, die leefde van 1797 tot 1828, misschien te modern voor dit programma? Hoort hij al thuis in de romantiek, en draaien we hem daarom niet?
Nee, dat is geen excuus. Zoals elke componist van zijn generatie staat Schubert zeker nog met één been in de klassieke traditie. Zijn liederen zijn ultramodern, die kunnen we gerust bij de romantiek rekenen, maar voor zijn orkest- en kamermuziek ligt dat toch anders. In deze genres kon Schubert niet heen om de erfenis van de grote Weners. Vooral Mozart is nadrukkelijk aanwezig, pas op het eind van Schuberts leven begint ook Beethoven zijn stempel te drukken. Met Mozart deelt Schubert een talent en voorliefde voor de prachtigste melodieën.
In Schuberts Vijfde symfonie horen we deze invloed aan den lijve. Natuurlijk hebben musicologen erop gewezen dat Schubert zich niet helemaal aan de regels houdt en dat dit werk daarom voorzichtig een nieuwe tijd aankondigt, maar de toon en de klare structuren maken er toch een op en top klassiek werk van. Wie van dit werk niet vrolijk wordt, moet zeer waarschijnlijk eens naar de dokter.
Van Schuberts kamermuziek horen we meestal alleen de late meesterwerken. Maar ook in zijn vroege carrière – zeg maar gerust in zijn tienerjaren – heeft Schubert zich uitgebreid met het strijkkwartet beziggehouden. Waar vele componisten schrokken van de erfenis van Haydn, en jarenlang wachtten met hun eerste kwartet, was Schubert op zijn zestiende al aan nummer zes toe. Talent herkennen we in dit werk zeker. Of we er ook de hand van Schubert in horen, is de vraag. De componist die nooit verlegen zit om een melodie meer of minder, experiment in dit stuk juist met monothematiek. Met zo weinig mogelijk materiaal probeert hij een zo groot mogelijk effect te bereiken, zoals Haydn vóór hem dat ook zo goed kon.
Afspeellijst
- Franz Schubert – Symfonie nr. 5 in Bes
- Franz Schubert – Strijkkwartet nr. 6 in D
- Franz Schubert – Menuet voor strijkkwartet in D
